Istotną kwestią w prowadzeniu samochodu jest sprawność psychofizyczna kierowcy. To od niej w dużej mierze zależy prawidłowa i szybka reakcja na to co dzieje się na drodze.
Aby była ona odpowiednia, konieczne jest prawidłowe funkcjonowanie takich bodźców jak: wzrok i słuch, ośrodkowego układu nerwowego, nerwów ruchowych oraz mięśni szkieletowych. Odpowiadają one za dopływ i odbiór informacji, przetwarzanie informacji, przekazywanie impulsów oraz reagowanie na te impulsy.
Stosowanie substancji wypływających na upośledzenie tych funkcji może wpływać choćby na wydłużony czas reakcji, co w konsekwencji prowadzi do niebezpiecznych zachowań kierowców na drodze.
Przeczytaj także: Zdziwisz się, jakimi pojazdami możesz jeździć, jeśli masz prawo jazdy kategorii B
Po niektórych lekach bez recepty nie powinno się poradzić samochodu
To właśnie dlatego powstały odpowiednie regulacje prawne zakazujące prowadzenia pojazdów mechanicznych po zażyciu niektórych substancji. Najlepszym tego przykładem jest alkohol. Jednak wciąż mało osób zdaje sobie sprawę, że taki zakaz obowiązuje również w przypadku niektórych popularnych leków, które można nabyć bez recepty.
Większość kierowców wie, że alkohol czy narkotyki stanowią przeciwwskazanie do kierowania autem, jednocześnie wielu z nich nie zdaje sobie sprawy, że nie wolno tego robić po zażyciu niektórych lekarstw. Zwłaszcza, jeśli to dotyczy leków, których nie przepisuje lekarz, a można je nabyć samodzielnie. Tymczasem mogą one opóźniać nasze reakcje, powodować złą ocenę sytuacji, zaburzać wzrok, słuch, wpływać na sprawność motoryczną i koordynację ruchów. Leki wykazujące aktywne działanie na ośrodkowy układ nerwowy mogą wpływać na zmiany w zachowaniu. Nie pozostają obojętne na funkcjonowanie kierowcy(...). Pozostaje zatem pytanie, które leki lub grupy medykamentów stanowią przeciwwskazanie do uczestnictwa w ruchu drogowym – komentuje dr Ewa Odachowska z Instytutu Transportu Samochodowego.
Które leki wpływają negatywnie na prowadzenie pojazdów?
Tryb życia oraz permanentny brak czasu sprawiają, że coraz częściej sięgamy po różnego typu substancje, aby w razie kłopotów ze zdrowiem móc w miarę normalnie funkcjonować. Jednak zażywanie niektórych z nich negatywnie wpływa na wybrane ośrodki naszego organizmu.
Jednym z najczęściej przyjmowanych środków są leki przeciwbólowe. Już sam ból, jeżeli jest silny, wpływa na upośledzenie koncentracji i sprawności psychofizycznej.
Pomimo zażycia odpowiedniego środka i usunięciu objawów, często odradza się prowadzenia pojazdu. Takim przykładem są narkotyczne lek przeciwbólowe (np. morfina, fentanyl, oksykodon, petydyna, kodeina czy tramadol), które wywierają choćby silny depresyjny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy.
Objawia się to przez mocne działanie przeciwbólowe, uspokajające i nasenne. W zależności od konkretnego leku, może on mieć działanie euforyczne, wywoływać stan błogości, zobojętnienia, spadku koncentracji, trudności w podejmowaniu decyzji czy wydłużonej reakcji. Wpływają one również na procesy myślowe i czynności ruchowe.
Przeczytaj także: Aktualny taryfikator mandatów na 2018 r.
Są też preparaty na receptę, które zawierają takie substancje jak: morfina, kodeina, fantanyl czy petydyna. Są to składniki, które automatycznie wykluczają możliwość prowadzenia pojazdu mechanicznego.
Innym przykładem są nienarkotyczne leki przeciwbólowe. Są to środki zawierające takie substancje jak paracetamol, ibuprofen albo kwas acetylosalicylowy, które nie wpływają negatywnie na układ nerwowy czy reakcję kierowcy. Dlatego przyjęto, że można po nich prowadzić pojazdy mechaniczne.
Często stosowane są również leki nasenne, zawierające barbiturany lub benzodiazepiny. Działają one na ośrodkowy układ nerwowy. W mniejszych dawkach mają działanie uspokajające, a w większych nasenne i znieczulające.
Mogą też działać na zaburzenia uwagi i koncentracji, wydłużenie czasu reakcji czy niekorzystnie wpływać na sprawność psychofizyczną. Według przeprowadzanych badań takie leki mają niekorzystny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdu. W szczególności mają one silne działanie w momencie zażywania jednocześnie leków np. nasennych, uspokajających, przeciwdepresyjnych czy przy mieszaniu ich z alkoholem.
Leków nasennych na rynku jest bardzo wiele. Wśród nich możemy wymienić choćby: Alprox, APAP Noc, Cloranxen, Hypnogen, Neospasmina, Polsen czy Xanax. Jest to tylko parę przykładów z długiej listy dostępnych preparatów na rynku.
Przeczytaj także: Skręcam w lewo na rondzie, czy muszę włączyć kierunkowskaz?
Ostrzeżenia dla cukrzyków
Zagrożeniem dla bezpieczeństwa ruchu drogowego jest także niewłaściwe stosowanie leków insulinowych. Może to spowodować hipoglikemię albo hiperglikemię, co w efekcie prowadzi do zaburzeń świadomości, a w skrajnych przypadkach nawet utratę przytomności.
Jeżeli kierowca ma stwierdzoną cukrzycę to powinien on przez rozpoczęciem jazdy sprawdzić poziom cukru we krwi, w razie potrzeby zażyć odpowiednią dawkę insuliny i odczekać chwilę, aby lek zaczął działać.
Kolejną grupę leków będących zagrożeniem dla kierowców, stanowią tak zwane neuroleptyki czyli leki przeciwpsychotyczne. Są one stosowane przy leczeniu schizofrenii. Wpływają one na ośrodkowy układ nerwowy przez hamowanie lub zwiększanie napięcia, stanów emocjonalnych i aktywności psychoruchowej.
Mogą one działać w sposób uspokajający, nasenny, zmniejszać sprawność psychofizyczną, ograniczać sprawność, spostrzegawczość, koncentrację czy powodować dezorientację, pobudzenie, zaburzenia akomodacji oraz wywoływać stany lękowe. Z tego powodu podczas zażywania tych leków zaleca się ostrożność przy m.in. prowadzaniu pojazdów mechanicznych.
Przeczytaj także: Jak producenci samochodów mierzą zużycie paliwa?
Następną grupę stanowią leki przeciwdepresyjne, jak na przykład Cipamil, Sulpiryd, Aurex czy Zoloft. Są to substancje trójpierścieniowe, które powodują choćby zaburzenia akomodacji, działają uspokajająco i wpływają na zaburzoną sprawność psychomotoryczną. Przez to obniżają koncentrację i wydłużają czas reakcji. Z tego powodu niewskazane jest prowadzenie samochodu podczas stosowania tych leków.
Oczywistą kwestię stanowią leki psychiatryczne, wypisywane przez lekarza, np. leki przeciwdepresyjne, nawet te, które wykazują niewielki wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych. Ze względów bezpieczeństwa zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów po takich środkach. Leki uspokajające czy nasenne także stanowią przeciwwskazanie do prowadzenia pojazdu, ponieważ poza sennością, spowalniają reakcje i upośledzają precyzję ruchów. Warto też zwrócić uwagę na opioidowe leki przeciwbólowe, które zaburzają pracę mózgu, powodując opóźnienie refleksu i trudności z właściwą oceną sytuacji na drodze, chociaż w przypadku zwykłych niesteroidowych leków uśmierzających ból, także należy zachować wzmożoną koncentrację za kierownicą. Pamiętajmy, że w przypadku środków znieczulających miejscowo (np. stosowanych przez stomatologów) nie należy prowadzić samochodu przynajmniej przez co najmniej 2 godziny! – mówi dr Ewa Odachowska.
Problemem dla kierowców mogą być także leki przeciwhistaminowe, czyli przeciwalergiczne. Podzielone są na trzy generacje. Pierwsza (zawierająca m.in. difenhydraminę, klemastynę czy hydroksyzynę) wywołuje nadmierną senność, zaburzenia koordynacji i wydłużony czas reakcji.
Przy zażywaniu leków z tej grupy, przeciwwskazane jest choćby prowadzenie pojazdu.
Druga generacja (zawierająca cetyryzynę lub loratadynę) może wpływać na sprawność psychofizyczną, senność i koncentrację. Zakłada się jednak, że przy ich stosowaniu można prowadzić pojazd, ale należy zachować ostrożność.
Trzecia generacja leków przeciwhistaminowych (zawierająca desloratadynę) nie wpływa na sprawność psychofizyczną. Dlatego mogą być one stosowane przez kierowców.
Przeczytaj także: Czy można nagrywać policjanta podczas kontroli drogowej?
Nowsze specyfiki przeciwalergiczne, jak na przykład Claritine czy Zyrtec, nie wpływają w negatywny sposób na możliwość prowadzenia pojazdu. Te starsze jak choćby Clemastinum lub Phenazolinum, mogą wywoływać senność, zaburzenia koordynacji czy bóle głowy. Dlatego przy wizycie lekarskiej warto zapytać jakie są przeciwwskazania przy stosowaniu danego preparatu.
Wśród innych leków, przy których zakazane jest prowadzenie pojazdu, występują takie które zawierają choćby fluorochinolony, aminoglikozydy – antybiotyki czy atropinę.
Powodują one zaburzenia widzenia i równowagi. Natomiast produkty zwierające kofeinę (jak np. Panadol Extra, Etopiryna czy Enerbox) wpływające na pogorszenie koncentracji, pseudoefedrynę (m.in. Sudafed, Frypolek, Gripex czy Ibuprom zatoki) wydłużający czas reakcji, negatywnie wpływają na prowadzenie pojazdu.
Również leki przeciwdziałające chorobie lokomocyjnej i przeciwwymiotne mogą działać negatywnie na organizm człowieka. Ich zażywanie może spowodować uczucie zwiększonej senności, na co trzeba zwracać szczególną uwagę podczas prowadzenia pojazdu.
Przeczytaj także: Ile czasu po wypiciu można wsiąść za kółko?
Nie bez znaczenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego są także środki na nadciśnienie. Mogą one powodować zmęczenie i ogólne osłabienie. Ogólnie przyjęło się twierdzić, że przy stosowaniu niewielkich dawek można prowadzić pojazd.
Jak widać nie tylko leki uspokajające, przeciwdepresyjne, nasenne czy przeciwpadaczkowe, ale też przeciwgrypowe, przeciwalergiczne, a nawet ziołowe mają wpływ na funkcjonowanie kierowcy. Właściciele pojazdów powinni zwrócić uwagę na tzw. trójkąt bezpieczeństwa. Znak trójkąta z wykrzyknikiem (na opakowaniu leku) to informacja, że po zażyciu tego specyfiku nie powinniśmy kierować autem. Jeśli takiej informacji nie ma, powinniśmy zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty. I nie dajmy się zwieść - czasami informacja, iż nie stwierdzono wpływu na prowadzenie pojazdów mechanicznych, może oznaczać, że go po prostu nie badano. W takim przypadku specjalista jest niezastąpiony – dodaje dr Ewa Odachowksa.
Powinniśmy uważać nawet na leki na katar
Doktor Ewa Odachowska zwraca też uwagę na badania DRUID (Driving under the influence of drugs, alcohol and medicines) realizowane przez ITS w ramach projektu Unii Europejskiej, które pozwoliły na sklasyfikowanie 1541 powszechnie dostępnych na terenie Europy leków pod względem ich wpływu na sprawność psychomotoryczną (w tym prowadzenie pojazdów oraz obsługę maszyn).
Przeczytaj także: Najlepsze zabezpieczenia przed kradzieżą samochodu
Dużą grupę tych, które wykazują negatywny wpływ na te aspekty stanowią leki przeciwprzeziębieniowe oraz stosowane przy bólu gardła. Okazuje się, iż część tych medykamentów, które przynoszą ulgę w katarze, w standardowych dawkach powodować może uczucie znużenia i senność, a w przypadku przekroczenia dawek terapeutycznych działać na ośrodkowy układ nerwowy pobudzająco (np. pseudoefedryna) lub depresyjnie (np. kodeina).
Z drugiej strony nieleczone przeziębienia potrafią znacząco wpływać na reakcje kierowcy. Spóźnione hamowanie, niedostrzeżenie w porę przeszkody na drodze to zachowania, na które kierowca nie może sobie pozwolić.
W przypadku, gdy stosujemy leki bez recepty koniecznym jest przestudiowanie dokładnie załączonej ulotki. Są tam zawarte najważniejsze informacje oraz obostrzenia.
