Wyobraźmy sobie taki scenariusz: policja zatrzymuje pojazd do kontroli drogowej. Wtedy okazuje się, że kierowca nie posiada prawa jazdy. Jakie konsekwencje oznacza taki scenariusz? Mówiąc językiem artystycznym, taka sytuacja z prawnego punktu widzenia może mieć różne barwy. A scenariusze są przede wszystkim dwa.
Brak prawa jazdy w czasie kontroli oznacza mandat?
Po pierwsze może się okazać, że kierowca ma uprawnienia do kierowania pojazdami, ale nie wziął z domu dokumentu potwierdzającego ten fakt. W przypadku prowadzącego, który posiada polskie prawo jazdy, sytuacja nie stanowi żadnego problemu. Policjanci wezmą bowiem od kierującego dowód osobisty, spiszą z niego numer PESEL i wprowadzą go do komputera zamontowanego w radiowozie. Połączą się tym samym z bazą CEPiK i sprawdzą aktualność uprawnień. Tyle że mechanizm ten działa w przypadku polskiego prawa jazdy w Polsce. Za granicą przestaje obowiązywać.
Problem zaczyna się w sytuacji, w której policjanci zatrzymają kierowcę, który posiada prawo jazdy, ale zagraniczne. W takim przypadku nie ma możliwości weryfikacji uprawnień w bazie CEPiK. Bo w niej zapisu w tej sprawie nie będzie. Co to oznacza? Zatrzymany kierujący może poprosić kogoś o dostarczenie dokumentu na miejsce kontroli drogowej. W takim przypadku kara będzie symboliczna. Kierowanie pojazdem przez osobę nieposiadającą przy sobie wymaganych dokumentów oznacza mandat 100 zł. W innym przypadku policjanci nie będą w stanie zweryfikować uprawnień kierowcy. A to oznacza:
- konieczność zatrzymania prowadzącego do czasu wyjaśnienia sprawy,
- ukaranie prowadzącego za brak uprawnień, a nie brak dokumentu.
Prowadzenie, ale bez uprawnień. To nie tylko mandat
Po drugie może się okazać, że kierowca w czasie kontroli drogowej nie będzie w stanie pokazać prawa jazdy, bo go nie posiada lub stracił. To oznacza z prawnego punktu widzenia prowadzenie pojazdu bez uprawnienia. To uruchamia z kolei art. 94 ustawy Kodeks wykroczeń. Tu możliwe są aż trzy typy potencjalnych konsekwencji. Mowa o:
- mandacie wynoszącym co najmniej 1500 zł. Grzywna może sięgnąć 5 tys. zł w przypadku mandatu wystawionego przez policjantów i 30 tys. zł w przypadku kary wlepionej przez sąd – art. 94 par. 1 ustawy KW.
- obligatoryjnym zakazie prowadzenia pojazdów. Sprawa musi zatem trafić do sądu – art. 94 par. 3 ustawy KW.
- karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, przy czym wykonanie kary może zostać warunkowo zawieszone. Dotyczy to przypadku, w którym kierujący złamie zakaz prowadzenia pojazdów – art. 244 ustawy Kodeks karny.
Kody ograniczeń a kara za brak prawa jazdy
Na koniec jeszcze jedna uwaga. Bo prowadzenie bez uprawnień to nie tylko brak prawa jazdy. To też sytuacja, w której np. kierujący ma wpisany do dokumentu tzw. kod ograniczeń. Ten pojawia się w rubryce o nr 12 znajdującej się na odwrocie. Kody określają warunki, pod którymi prowadzący może zasiąść za kierownicą. Ich złamanie oznacza konsekwencje opisane powyżej w punkcie drugim.
Kod 01.01 wymaga jazdy w okularach, kod 01.02 jazdy w soczewkach kontaktowych, kod 01.06 jazdy w okularach lub szkłach kontaktowych, a kod 02.01 jazdy w aparacie słuchowym jednousznym.
