Mieszkańcy Piotrkowa Trybunalskiego, korzystając z prawa do obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, złożyli projekt uchwały dotyczącej zmiany zasad funkcjonowania strefy płatnego parkowania w mieście. Projekt miał na celu dostosowanie stawek i sposobu pobierania opłat do potrzeb lokalnej społeczności. Jednak Przewodniczący Rady Miasta zwrócił projekt, argumentując brak spełnienia wymogów formalnych, w tym braku "parafowania" projektu przez radcę prawnego Urzędu Miasta.
Decyzja ta spotkała się z ostrą krytyką Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO). Marcin Wiącek, obecny Rzecznik, uznał, że działania Przewodniczącego stanowiły naruszenie przepisów prawa i złożył skargę do WSA. RPO argumentował, że wymóg parafowania projektu uchwały przez radcę prawnego jest niezgodny z duchem obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej i nadmiernie ogranicza prawo mieszkańców do współdecydowania o sprawach lokalnych.
Decyzja Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego pogrążyła urzędników z Piotrkowa
WSA w Łodzi, rozpatrując sprawę 30 października 2024 r., stwierdził bezskuteczność działań Przewodniczącego Rady Miasta. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że formalne wymogi dla obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych powinny być ograniczone do minimum. Zwrócenie projektu z powodu braku parafy radcy prawnego zostało uznane za nadmierne utrudnienie.
Sąd wskazał, że obowiązkiem samorządu jest umożliwienie obywatelom pełnego korzystania z prawa do inicjatywy uchwałodawczej. Decyzja Przewodniczącego, choć oparta na lokalnych przepisach, w rzeczywistości ingerowała w konstytucyjnie gwarantowane prawa obywatelskie.
Kluczowe wnioski z wyroku w sprawie Stref Płatnego Parkowania (SPP)
Sąd zwrócił uwagę, że:
- Obywatelskie inicjatywy muszą być realne - Prawo mieszkańców do składania projektów uchwał ma charakter rzeczywisty, a nie iluzoryczny. Wymogi formalne nie mogą ograniczać tego prawa poprzez nadmierne biurokratyczne przeszkody.
- Rola radcy prawnego ograniczona - Sąd stwierdził, że parafa radcy prawnego może dotyczyć jedynie zgodności formalnej, a nie treści projektowanej uchwały. Ocenę merytoryczną projektu powinien przeprowadzić organ uchwałodawczy, czyli Rada Miasta.
- Przewodniczący naruszył prawo - Sąd jednoznacznie wskazał, że działanie Przewodniczącego Rady Miasta było sprzeczne z ustawą o samorządzie gminnym, która gwarantuje obywatelom prawo do inicjatyw uchwałodawczych.
- Wspieranie społeczeństwa obywatelskiego - Wyrok podkreślał, że samorząd lokalny powinien wspierać obywatelskie zaangażowanie, a nie je ograniczać.
Znaczenie łódzkiego wyroku w sprawie Stref Płatnego Parkowania (SPP)
Wyrok WSA w Łodzi ma istotne znaczenie nie tylko dla mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego, ale także dla innych lokalnych społeczności w Polsce. Podkreśla on, że prawo do obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej nie może być ograniczane przez nadmierne wymogi formalne. Sąd zwrócił uwagę, że władze lokalne muszą wspierać aktywność obywatelską, a nie utrudniać jej realizację.
W praktyce oznacza to, że mieszkańcy mogą oczekiwać bardziej przejrzystych procedur i mniejszej liczby barier biurokratycznych przy zgłaszaniu swoich inicjatyw. Wyrok może także skłonić inne gminy do zmiany lokalnych regulacji, aby dostosować je do standardów wskazanych przez WSA.
Waleczny jak Piotrkowianin, czyli mamy ważny precedens!
Zwycięstwo mieszkańców Piotrkowa Trybunalskiego pokazuje, że determinacja i wsparcie instytucji takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich mogą skutecznie przeciwdziałać nadużyciom biurokratycznym. Sprawa ta stanowi ważny krok w kierunku wzmocnienia roli obywateli w podejmowaniu decyzji dotyczących ich lokalnej społeczności.
