Automatyczna skrzynia biegów | jak jeździć automatem

Teoretycznie sprawa jest prosta - wrzucasz D, wciskasz gaz i o nic więcej się nie martwisz. Jeśli masz jednak samochód z automatyczną skrzynią biegów, powinieneś pamiętać o kilku podstawowych zasadach

Jedni uwielbiają automaty i nie wyobrażają już sobie "wajchowania", a inni kierowcy cierpią z powodu ograniczenia władzy. Uważają, że automatyczna skrzynia odbiera przyjemność z jazdy. Jeszcze niedawno ten gadżet kojarzył nam się z amerykańskimi krążownikami, a dzisiaj coraz więcej osób decyduje się na zakup samochodu z automatem. Obecnie dostępne tradycyjne automaty (nawet 8-stopniowe), skrzynie bezstopniowe oraz cieszące się coraz większą popularnością zautomatyzowane przekładnie mechaniczne. Choć łatwiej o profesjonalny serwis takich skrzyń, to trzeba pamiętać, że naprawa automatu wiąże się ze sporym wydatkiem. Dlatego wciąż pozostaje pytanie: jak jeździć, żeby zaglądać do warsztatów jak najrzadziej?

Teoretycznie sprawa jest prosta - wrzucasz D, wciskasz gaz i o nic więcej się nie martwisz. Pierwsza przejażdżka samochodem z automatyczną skrzynią może okazać się traumatyczna. Musimy powstrzymywać odruch szukającej pedału sprzęgła lewej nogi i uważać, by nie nadepnąć nią pedału hamulca. Gdy uda się poskromić stare przyzwyczajenia i odłożyć lewą stopę wygodnie na podnóżek, można zacząć rozszyfrowywać znaki obok wajchy zmiany biegów:

P (parking) - w tym położeniu pozostawiamy samochód na postoju, uruchamiamy go i gasimy W położeniu P uruchamia się mechaniczna blokada kół. Jeśli auto stoi na wzniesieniu, lepiej najpierw zaciągnąć hamulec ręczny i dopiero przestawić dźwignię na pozycję P - odciążamy w ten sposób blokadę kół. Inaczej powrót dźwigni zmiany biegów do pozycji D może być utrudniony i wymagać użycia większej niż zwykle siły.

R (reverse) - bieg wsteczny Uruchamiamy go tylko na postoju z wciśniętym pedałem hamulca.

N (neutral) - luz - służy do bezkolizyjnej zmiany przełożeń, dłuższego postoju lub holowania samochodu. W żadnym wypadku nie wrzucamy luzu podczas jazdy, jak to niekiedy bywa w przypadku manualnej skrzyni biegów. Na luzie ciśnienie oleju w skrzyni biegów spada do wartości spoczynkowej, co grozi uszkodzeniem jej podzespołów lub w skrajnych sytuacjach zgaśnięciem silnika i odłączeniem wspomagania kierownicy i hamulców.

D (drive) - jazda do przodu na wszystkich dostępnych biegach

1, 2, 3, L, S itp. - pozycje specjalne, blokujące dane przełożenia lub uruchamiające specjalny tryb jazdy Pozycje te możemy wybierać podczas jazdy, ale pod warunkiem, że aktualna prędkość znajduje w zakresie danego przełożenia (czyli nie wrzucamy "dwójki" przy 140 km/h). Zależnie od sytuacji, można korzystać z nich np. do holowania przyczepy, wyjeżdżania z zaspy lub w czasie jazdy górskiej do hamowania silnikiem.

1 - blokada pierwszego biegu - pozycja przydatna do wyjazdu z grząskiego śniegu lub błota. Producenci wielu modeli zalecają zblokowanie w takiej sytuacji pierwszego biegu. Wielu z nich zaleca uruchamianie tej pozycji "1" tylko na postoju.

2 - w tym położeniu skrzynia używa tylko pierwszego i drugiego lub tylko drugiego przełożenia

S (sport) - w niektórych modelach tryb sportowy - skrzynia zmienia biegi na wyższych obrotach, utrzymuje niższe przełożenie i mocniej hamuje silnikiem

W (winter) - w niektórych modelach tryb zimowy - w trybie zimowym często skrzynia rusza z drugiego biegu Uwaga! Tryb Winter przeznaczony jest do jazdy w niebezpiecznych warunkach, na przykład na śliskiej nawierzchni. Nie używamy go do normalnej jazdy w zimie, ponieważ grozi to uszkodzeniem skrzyni.

HOLD - w niektórych modelach przycisk służący blokadzie przełożeń Przykład (Mazda 626): skrzynia ma cztery przełożenia w trybie D, z przyciskiem Hold uruchamia trzeci bieg. Skrzynia ma trzy przełożenia w trybie S, z przyciskiem Hold uruchamia drugi bieg.

O/D off - wyłączenie nadbiegu W niektórych modelach automatycznych skrzyń rolę ostatniego przełożenia pełni nadbieg. Po wciśnięciu przycisku O/D off skrzynia nie używa najwyższego biegu. Funkcji tej można używać do hamowania silnikiem, holowania przyczepy lub wyprzedzania zamiast kickdown'u.

SHIFT LOCK - pozwala na zmianę położenia dźwigni zmiany biegów w warunkach serwisowych, gdy nie działa stacyjka lub nie można wcisnąć pedału hamulca (funkcja uruchamiana przyciskiem lub kluczykiem)

M i +/- - tryb ręcznej zmiany biegów

Tylko spokojnie

Podstawowa zasada dotycząca jazdy samochodem z automatyczną skrzynią biegów to brak nadgorliwości. Nie wolno wyrzucać na luz, a na światłach należy wcisnąć pedał hamulca a dźwignię pozostawić w pozycji D - chyba, że chcemy przestraszyć kogoś z tyłu, zapalając na chwilę światła cofania. Częste uruchamianie N lub P podczas jazdy w korku prowadzi do przyspieszonego zużycia tarczek sprzęgłowych skrzyni. Jeśli długotrwałe trzymanie nogi na hamulcu staje się uciążliwe, lepiej użyć hamulca ręcznego.

Zapomnijmy też o przerzucaniu biegów z wstecznego na D lub odwrotnie, gdy samochód jeszcze się toczy. Takie praktyki rodzem z amerykańskich filmów akcji mogą doprowadzić do zniszczenia przekładni. Warto dać skrzyni chwilę na uruchomienie przełożenia, bo nawet w najnowszych konstrukcjach następuje to z pewnym opóźnieniem. Jeśli jednocześnie wrzucisz D i wciśniesz gaz - samochód ruszy z miejsca dopiero po chwili, z charakterystyczną "czkawką". Lepiej zapomnieć o takich praktykach.

Ta sama zasada dotyczy przestawiania dźwigni biegów, gdy samochód jest w ruchu. Podczas jazdy dźwignię zmiany biegów możemy przestawiać tylko "w dół", czyli wybierać pozycje związane z blokadą przełożeń lub dodatkowe tryby pracy skrzyni oraz wracać drążkiem do położenia D. Luz, bieg wsteczny lub pozycję P wybieramy jedynie na postoju.

Więcej gazu

Czy to znaczy, że automatem nie da się jeździć agresywnie? Wręcz przeciwnie, ale ze skrzynią warto się oswoić. To kierowca decyduje o momencie zmiany przełożenia. Wciskając gaz do dechy, nakazuje skrzyni wkręcić silnik na wysokie obroty bez zmiany biegu. Podnosząc prawą stopę, daje sygnał do zmiany biegu na wyższy. Do sprawnego wyprzedzania wystarczy tzw. kickdown, czyli redukcja jednego lub więcej przełożeń przy gwałtownym wciśnięciu pedału gazu. W przypadku starych skrzyń można wcześniej przygotować się do manewru wyprzedzania, odłączając nadbieg lub blokując niższy bieg funkcją Hold.

Jeśli nasza skrzynia wyposażona jest w tryb ręcznej zmiany biegów, nie obiecujmy sobie po nim zbyt wiele. W przypadku szczególnie tych starszych samochodów to częściej gadżet niż przydatna funkcja. Najbardziej przydaje się do hamowania silnikiem podczas podróżowania w górach. Można ją też wykorzystać do zredukowania biegu przed wyprzedzaniem. Najnowsze skrzynie są bardziej posłuszne skrzynie i potrafią szybciej żonglować przełożeniami. Oprogramowanie skrzyni zabezpiecza przekładnie przed zabójczą redukcją, ale w przypadku ręcznie blokowanych przełożeń 1, 2, 3 należy dbać, by nie przekroczyć górnej i dolnej granicy ich obrotów. 

W automatach lepiej zapomnieć o ruszaniu z piskiem. Można co prawda dodać gazu na N i wbić D, ale skrzynia zdławi silnik lub załączy napęd z szarpnięciem. Inny sposób to przytrzymanie pedału hamulca lewą stopą, gdy już dźwignia tkwi w położeniu D w prawa wciska pedał gazu. Czy warto próbować dla spektakularnego poślizgu? Szkoda skrzyni, której naprawa ani nie jest ani łatwa, ani tania.

- Niestety większość awarii automatycznych skrzyń biegów to wina użytkowników. Kierowcy nie przestrzegają podstawowych zasad jazdy albo kupują używany samochód z automatem z ciekawości i bez doświadczenia. Zapominają, że nieznana historia auta to też ryzyko awarii skrzyni. Większość modeli z rynku amerykańskiego nie jest też przystosowana do europejskiego stylu jazdy i wymaga dodatkowej chłodnicy oleju. - mówi Wiesław Wiśniewski, właściciel zakładu specjalizującego się w naprawach samochodów japońskich.

Nie tylko kierowca

Aby żywotność skrzyni biegów była jak najdłuższa, warto dbać także o pozostałe podzespoły samochodu. Niekorzystnie na skrzynię wpływają problemy z osprzętem elektrycznym silnika, np. przerywana lub niestabilna praca związana z kablami wysokiego napięcia, świecami czy alternatorem. Elementom elektronicznym niektórych skrzyń szkodzi "pożyczanie prądu" z innego auta. Nie ignorujmy zaleceń producenta auta dotyczących wymiany płynu w układzie chłodzenia i dbajmy o jego prawidłowe funkcjonowanie. Należy też zwrócić uwagę na podłączenie i działanie instalacji gazowej. Co z tuningiem? Producent dobiera przekładnię do mocy i momentu obrotowego silnika. Zwiększenie mocy - na przykład metodą chip-tuningu - może spowodować przyspieszone zużycie automatycznej skrzyni biegów lub w skrajnych przypadkach jej uszkodzenie.

Pamiętajmy, że w Stanach Zjednoczonych nawet 300-konne Camaro najczęściej służy do "cruisingu", czyli spokojnej, niskoobrotowej jazdy z dozwolonymi prędkościami. Dlatego sprowadzane zza Oceanu samochody powinny być wyposażone w dodatkową chłodnicę oleju. W warunkach europejskich długotrwała jazda autostradowa z prędkością obrotową silnika 4-6 tys. obr./min powoduje niebezpieczny wzrost temperatury oleju i skraca żywotność skrzyni. Specjaliści uważają, że temperatura oleju zmniejszona o 9 stopni Celsjusza oznacza 2-krotnie większy przebieg przekładni. Ceny instalacji uniwersalnej chłodnicy zaczynają się od 200 zł, warto więc rozważyć jej zakup.

Gdy się zepsuje...

... czy automat można holować? W większości przypadków jest to zabronione, szczególnie w przypadku wycieku oleju ze skrzyni. Najlepiej wezwać lawetę lub koła napędzanej osi unieruchomić za pomocą "motylka". Specjaliści od napraw automatycznych skrzyń dopuszczają jednak holowanie na dystansie 30-70 km z dźwignią w pozycji N. Prędkość samochodu nie powinna przekraczać połowy dopuszczalnej na pierwszym biegu, czyli ok. 30 km/h. Jeśli to możliwe, należy uruchomić silnik.

Już niedługo w Moto.pl kolejna część: Kupujemy używane auto z automatem.

Marcin Sobolewski

Steve McQueen w reklamie Forda Mustanga

Klima nie tylko latem - ZOBACZ TUTAJ

Koniec Volkswagena Golfa - ZOBACZ TUTAJ

Więcej o:
Copyright © Agora SA