We wszelkich umowach zawieranych przez konsumentów aż roi się od zapisów, które mogą naruszać ich interesy. Ze szczególną uwagą czytamy zapisy umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych, ubezpieczenie itp. Zawierają one wiele kontrowersyjnych zapisów, niejednokrotnie kwestionowanych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Pułapki czyhają również na uczestników kursów na prawo jazdy.
UOKiK opublikował właśnie raport z przeprowadzonej kontroli w ośrodkach szkoleń kierowców . Wyniki są zatrważające. Kontrolą objęte zostało 261 wybranych losowo ośrodków z całego kraju. Zdecydowana większość z nich nie zawierała pisemnych umów z konsumentami , w efekcie czego skontrolowano jedynie 82 wzorce umów stosowanych przez szkoły jazdy. Niemal połowa z nich zawierała zapisy rażąco naruszające bądź ograniczające prawa kursantów.
Główne "grzechy" Ośrodków Szkolenia Kierowców:
Największą grupę zakwestionowanych zapisów stanowią postanowienia obciążające konsumenta zapłatą należności za usługę nie wykonaną w całości lub części przez przedsiębiorcę prowadzącego ośrodek szkolenia kierowców Wskazane przez UOKiK zapisy stoją, wedle oceny Urzędu w sprzeczności z art. 3851 §1 i 3853 pkt 12 i pkt 13 kodeksu cywilnego, a także z zasadą ekwiwalentności świadczeń stron umowy wzajemnej, rażąco naruszając interesy ekonomiczne konsumenta, zobowiązując go do poniesienia całości zapłaty za świadczenie, które ośrodek szkolenia kierowców spełnił jedynie w części lub nie spełnił w ogóle, przewidujące utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej aniżeli świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy.
Tymczasem, postanowienia podobnej treści zostały uznane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedozwolone i wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone.
Kolejna grupa zakwestionowanych postanowień to postanowienia uprawniające przedsiębiorcę do jednostronnej zmiany treści umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w treści umowy oraz do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy. Klauzule takie są sprzeczne z art. 3853 pkt 10 i pkt 20 k.c. W ocenie UOKiK mogą one naruszać pewność i bezpieczeństwo obrotu, zwłaszcza w przypadkach, gdy nie określają dostatecznie jasno przyczyn uprawniających przedsiębiorców do dokonania zmian. Również w odniesieniu do tej grupy wskazać należy, że istnieje szereg postanowień podobnych, które zostały uznane za niedozwolone i wpisane do rejestru postanowień wzorów umów uznanych za niedozwolone.
Urząd zakwestionował też klauzule przyznające ośrodkom szkolenia kierowców uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy (por. str. 13 14 raportu). Postanowienia takie naruszają zapisy art. 3853 pkt 9 k.c. Klauzule takie zmniejszają pewność i bezpieczeństwo obrotu, przyznając przedsiębiorcy nadmierną dowolność interpretacji w sytuacjach nieuregulowanych w umowie w dostatecznie jasny czy te wyczerpujący sposób.
Ponadto zakwestionowano postanowienia uzależniające odpowiedzialność przedsiębiorcy od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności w postaci okazania oryginału dowodu opłaty lub karty przeprowadzonych zajęć.
Kontrolerzy UOKiK zakwestionowali również zapisy narzucające rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy. Klauzule o treści podobnej zdefiniowane są w Kodeksie cywilnym jako niedozwolone w art. 3853 pkt 23. Naruszenia takie prowadzą nie tylko do naruszenia interesów ekonomicznych konsumentów, ale również do dezorganizacji życia, w związku z koniecznością obrony ich praw w postępowaniu toczącym się przed sądami nierzadko oddalonymi od miejsca zamieszkania. Takie klauzule wielokrotnie uznane były przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedozwolone.
Ponadto wątpliwości wzbudziły zapisy: wyłączające odpowiedzialność przedsiębiorcy za rzeczy pozostawione na terenie ośrodka szkolenia przez kursantów, zmiana terminu rozpoczęcia zajęć bez obowiązku powiadomienia kursanta, wyłączenie odpowiedzialności za treść materiałów szkoleniowych oferowanych przez ośrodek szkolenia.
Kursanci, którzy w zawartej umowie lub w umowie, którą zamierzają zawrzeć odnajdą zapisy naruszające prawo powinien domagać się od przedsiębiorcy zmiany kwestionowanych przepisów. W przypadku sporu bezpłatną pomoc oferują biura miejskich i powiatowych rzeczników praw konsumentów. Ich adresy można odnaleźć na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ( www.uokik.gov.pl ) lub dzwoniąc pod bezpłatny numer infolinii konsumenckiej: 0 800 800 008
Bartosz Idzikowski
