Najważniejszą zmianą, którą wprowadziła nowelizacja przepisów z lutego 2022 roku, jest lista pojazdów, których kierowców uprawnione służby mogą zgodnie z prawem zatrzymać w celu przeprowadzenia kontroli drogowej. Wcześniej były na niej pojazdy samochodowe i pojazdy wolnobieżne. W pierwszym przypadku według kodeksu drogowego chodzi o pojazdy silnikowe, których konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h.
Więcej informacji o przepisach ruchu drogowego znajdziesz na stronie głównej Gazeta.pl
To samochody osobowe i ciężarowe (w tym ciągniki ciężarowe) i motocykle, autobusy, pojazdy specjalne i pojazdy samochodowe inne, np. quady. Wyjątkiem są ciągniki rolnicze, które nawet jeśli mogą przekroczyć prędkość 25 km/h, należą do pojazdów wolnobieżnych, tak samo jak inne maszyny rolnicze, leśne, budowlane i wózki transportowe. Przed lutym 2022 roku taka lista byłaby kompletna, ale od tego momentu do kontroli drogowej można dodatkowo zatrzymać użytkowników następujących środków transportu: rowery, motorowery, hulajnogi elektryczne i UTO (rozmaite Urządzenie Transportu Osobistego). Wszystkich obowiązują takie same zasady.
Zasady kontroli drogowej są one następujące:
- po zatrzymaniu przez policję nie należy wysiadać z samochodu,
- podczas kontroli należy trzymać ręce na kierownicy, chyba że kontrolujący policjant poprosi o opuszczenie pojazdu,
- na polecenie kontrolującego policjanta trzeba wyłączyć silnik pojazdu i włączyć światła awaryjne, a także umożliwić dokonanie identyfikacji pojazdu, w szczególności przez udostępnienie kontrolującemu komory silnika oraz innych miejsc w pojeździe.
Szczególnie ważne są dwie pierwsze czynności, bo chodzi o bezpieczeństwo osób przeprowadzających kontrolę. Jeśli kierowca nie zastosuje się do ich wskazówek, grożą mu poważne konsekwencje daleko wykraczające poza mandat karny. Nie wykonywanie poleceń funkcjonariusza czy samowolne wysiadanie z pojazdu może zostać odczytane przez policjanta jako próba zagrożenia jego bezpieczeństwu. Wtedy może podjąć próbę obezwładnienia kierowcy, a później oskarżyć go o utrudnianie czynności. Wówczas sprawa trafia do sądu, który orzeka adekwatną karę grzywny sięgającej 30 tys. zł, a nawet pozbawienia wolności.
Obowiązki policjanta i innych uprawnionych w czasie kontroli drogowej:
- Policjant musi podać kierowcy swój stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Wyjątkiem są prowadzone przez umundurowanych policjantów zorganizowane kontrole sprawdzające stan trzeźwości kierowców, wówczas policjant podaje jedynie przyczynę zatrzymania.
- Na żądanie kierowcy umundurowany policjant ma obowiązek pokazać legitymację służbową.
- Nieumundurowany policjant musi ją przedstawić od razu — kierowca nie musi o to prosić.
- Legitymację służbową okazuje się w sposób umożliwiający kierowcy odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument.
Ostatnią ważną dla kierowców kwestią jest powód ich zatrzymania do kontroli drogowej. Kontrole policyjne regulowane są przez ustawę "Prawo o ruchu drogowym". W artykule 129. można przeczytać, że podstawę do zatrzymania pojazdu i przeprowadzenia kontroli stanowi: "czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należą do zadań Policji. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu".
Podstawowe powody zatrzymania kierowcy do kontroli są następujące:
- podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przez kierującego pojazdem,
- podejrzenie, że pojazd pochodzi z przestępstwa (jest kradziony) lub w pojeździe znajują się osoby, które popełniły przestępstwo,
- uzasadnione podejrzenie, że pojazd zagraża bezpieczeństwu ruchu (np. zły stan techniczny lub kierowca pod wpływem alkoholu),
- wykonywanie czynności służbowych na miejscu zdarzenia drogowego,
- zgłoszenie interwencji przez obywateli,
- zachowanie kierującego pojazdem.
Bywa też, że służby zatrzymują kierowców podczas rutynowych akcji np. z okazji długich weekendów albo trzeźwych poranków. Tak naprawdę policjant może nas zatrzymać bez wyraźnego powodu, dlatego jeśli nie popełniliśmy żadnego wykroczenia, nie ma powodu się denerwować. Zwykle rutynowe kontrole trwają krótko, a ich celem jest poprawa bezpieczeństwa na drodze.
