Biżuteria, ludzkie szczątki i zbiorowe mogiły, czyli co drogowcy wykopują przy budowie dróg

Podczas inwestycji drogowych odkryto i przebadano tysiące stanowisk archeologicznych. Wśród nich były takie, które miały duża wartość naukową i zmieniły wyobrażenie o przeszłości. Generalna Dyrekcja Dróg krajowych i Autostrad zdradziła kilka istotnych odkryć, jakie poczyniono dzięki realizacji inwestycji drogowych oraz jakie konsekwencje miały na plany.

Szczątki ok. 3000 osób koło Nadarzyna

Podczas budowy drogi ekspresowej S8 Paszków -?Przeszkoda odkryto szczątki ludzkie na posesji kościoła pw. św. Klemensa w Nadarzynie. Archeolodzy ekshumowali i zabezpieczyli szczątki ok. 3000 osób. Szacuje się, że odkryty fragment cmentarza przykościelnego funkcjonował od XVII do początku XIX wieku. Ze względu na prowadzone prace archeologiczne w obrębie węzła Nadarzyn realizacja inwestycji wydłużyła się o siedem miesięcy.

Bursztynowa biżuteria, monety i naczynia

W 2021 r. na cmentarzu z XVIII-XIX wieku, odkrytym w miejscowości Przykopka (woj. warmińsko-mazurskie), znaleziony został bursztynowy naszyjnik złożony z 35 korali i zawieszki w kształcie serca. Odkrycia tego dokonano przy okazji budowy drogi ekspresowej S61 na odcinku Ełk Południe - Kalinowo.

W trakcie badań, oprócz bursztynowego naszyjnika, natrafiono na liczne zabytki i materiały ruchome takie jak: monety z XVIII i XIX wieku, elementy stroju i biżuterię (szpilki, guziki, zawieszki, spinki, obrączki, koraliki, ozdoby głowy z brązowymi aplikacjami), przedmioty codziennego użytku oraz licznie występujące fragmenty naczyń ceramicznych i kości zwierzęce.

Zbiorowa mogiła żołnierzy armii carskiej

Z kolei w trakcie budowy S17 Skrudki -?Kurów Zachód przebadano plac bitwy pod Żyrzynem, stoczonej z rosyjskim oddziałem przez uczestników Powstania Styczniowego. Odkryto nie tylko pozostałości po stoczonej bitwie, ale także zbiorową mogiłę około 80 żołnierzy armii carskiej. Po ekshumacji, szczątki poległych żołnierzy spoczęły na cmentarzu w Baranowie. Na tym samym cmentarzu niemal 160 lat temu pochowano również czternastu powstańców styczniowych z oddziałów dowodzonych przez pułkownika Michała Heydenreich’a „Kruk", którzy zginęli w trakcie bitwy lub na skutek odniesionych w niej ran.

Umocnienie obronne z I i II Wojny Światowej pod Warszawą

W Wiązownie pod Warszawą, przy budowie drogi ekspresowej S17, odkryto natomiast pozostałości umocnień obronnych wykorzystywanych podczas dwóch wojen światowych oraz podczas Bitwy Warszawskiej z 1920 roku.

To tylko, niektóre odkrycia, na jakie natrafiono dzięki budowie dróg. Odkrycie, a raczej zachowanie ich w dobrej kondycji to tez efekt myślenia o archeologicznych odkryciach, jeszcze przed wjazdem na budowę ciężkiego sprzętu. Zanim na placu budowy pojawia się ogromne koparki i spychacze, pojawiają się archeolodzy, którzy najpierw prowadzą badania rozpoznawcze (powierzchniowe i sondażowe).

Badania rozpoznawcze

W badaniach rozpoznawczych, oprócz metod tradycyjnych, wykorzystywane są również nowoczesne technologie, w tym laserowy skaning powierzchni, analiza zdjęć lotniczych i satelitarnych (obecnie zdefiniowanych w programie AZP+). Na terenach z utrudnioną obserwacją oraz na obszarach pól bitewnych kluczowe jest też rozpoznanie z wykorzystywaniem wykrywaczy metali.

W uzasadnionych przypadkach stosuje się również inne rodzaje metod poszukiwawczych, takie jak badanie próbek na podwyższoną obecność fosforu czy badania podwodne z użyciem sonaru. Jednak zawsze w ramach prac rozpoznawczych w pierwszej kolejności prowadzone są bezinwazyjne badania powierzchniowe, które zgodnie z przyjętą metodyką obejmują pas planowanej drogi wraz z przylegającym terenem. Zwykle jednak prace rozpoznawcze wykonuje się na powierzchni 1 ara w formie otwartego wykopu.

Więcej informacji z kraju znajdziesz na stronie głównej Gazeta.pl

Prace wykopaliskowe

Jeśli uda się coś odkryć, następnie prowadzone są prace wykopaliskowe w związku z koniecznością zapobiegania niszczenia zabytków archeologicznych. W tym przypadku zapobieganie polega na ich eksploracji, a następnie opracowaniu wyników badań, co stanowi kolejny czasochłonny etap wysoce specjalistycznych analiz. Z powodu dużej czasochłonności takich prac budowa zwykle ma od kilku do nawet kilkunastu miesięcy opóźnienia. Wszystko zależy od skali znaleziska i wykopalisk.

Nadzór archeologiczny nad robotami ziemnymi

Na tym jednak nie koniec. Po zbadaniu wytypowanych miejsc archeolodzy prowadzą w trakcie wykonywania robót ziemnych jeszcze tzw. nadzór archeologiczny. W przypadku odkrycia zabytku przez nadzór archeologiczny, po potwierdzeniu tego faktu podczas oględzin w terenie, właściwy miejscowo wojewódzki konserwator zabytków w drodze decyzji wstrzymuje roboty budowlane i nakazuje wykonanie ratowniczych badań wykopaliskowych na wskazanym przez organ terenie.

Odkryte przez nadzór stanowiska archeologiczne i związana z tym konieczność czasowego wyłączenia fragmentu terenu z prac budowlanych zwykle wpływa na czas realizacji i generuje dodatkowe koszty dla inwestora związane z roszczeniami firm budowlanych.