Obowiązkowe testy dla kierowców w podeszłym wieku. Czy przynoszą rezultaty?

Jednym z krajów, który kilka lat temu wprowadził obowiązkowe badania dla kierowców powyżej 75. roku życia, jest Japonia. Osoby, które nie przejdą pomyślnie testu, mogą stracić uprawnienia do kierowania pojazdami. Rezultaty wprowadzenia testów są niejednoznaczne.

Japończycy mogą pochwalić się najwyższą średnią długością życia na świecie. W przypadku mężczyzn wynosi ona 82 lata, a w przypadku kobiet jest to 88 lat. Oznacza to, że po ulicach porusza się tam sporo aut, za kierownicami których zasiadają osoby w podeszłym wieku. Jeszcze kilka lat temu odpowiadali za znaczną część wypadków drogowych. Dlatego w 2017 roku postanowiono wprowadzić obowiązkowe testy dla kierowców i kierowczyń, którzy przekroczyli 75. rok życia.

Więcej wiadomości ze świata motoryzacji znajdziesz na stronie Gazeta.pl

W Kraju Kwitnącej Wiśni na drogach jest znacznie bezpieczniej niż w Polsce. Mówi o tym wskaźnik liczby wypadków na 10 tys. zarejestrowanych pojazdów. W Japonii w 2020 roku wyniósł 0,4, natomiast w Polsce był prawie dwukrotnie wyższy. Jeszcze gorzej wypadamy w kwestii liczby wypadków w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców. Dla naszego kraju ten współczynnik jest ponad dwukrotnie wyższy niż w Japonii. Jeśli ktoś chciałby uznać, że Japończycy mało podróżują samochodami, to w przeliczeniu na milion przejechanych kilometrów również wypadamy ponad dwukrotnie gorzej.

Japońskie drogi są jednak specyficzne, bo najliczniejszą grupą wśród ofiar śmiertelnych wypadków są osoby powyżej 75. roku życia. Zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i w przeliczeniu na liczebność populacji. Nie zawsze tak było, ale od dawna wypadki z udziałem starszych kierujących były dla Japonii sporym wyzwaniem. Dla przykładu, w 2020 roku doszło do 1324 śmiertelnych wypadków z udziałem osób w wieku powyżej 75 lat oraz do 1 113 śmiertelnych wypadków z udziałem osób w wieku 25-64 lat. Największy udział wśród ofiar śmiertelnych mają piesi. Dotyczy to szczególnie grupy w wieku powyżej 75. lat.

Wykres przedstawiający udział w wypadkach drogowych z podziałem na grupy wiekowe oraz rodzaje użytkowników drógWykres przedstawiający udział w wypadkach drogowych z podziałem na grupy wiekowe oraz rodzaje użytkowników dróg fot. Road Safety Report 2021, Japan (International Transport Forum)

Wykres ukazuje liczbę ofiar śmiertelnych wypadków drogowych z podziałem na grupy wiekowe oraz na rodzaje użytkowników dróg w przeliczeniu na 100 tys. osób reprezentujących daną populację. Ciemniejszy fioletowy kolor przypisany jest do kierowców samochodów. Jak widać, największy fragment w tym kolorze widnieje przy grupie osób w wieku powyżej 75 lat. Są to dane z 2019 roku, czyli dwa lata po wprowadzeniu obowiązkowych testów.

Jako ciekawostkę dodam, że w Japonii istnieje specjalna naklejka przeznaczona dla kierowców powyżej 75. roku życia, którą muszą przykleić na swoim pojeździe. Istnieje także inna naklejka, którą podobnie jak w Polsce, przyklejać muszą młodzi kierowcy. Specjalne symbole muszą znajdować się zarówno z przodu, jak i z tyłu pojazdów.

Jak wygląda test?

Test składający się z kilku zadań ma sprawdzić zdolności poznawcze oraz wykluczyć podejrzenie demencji. W internecie można znaleźć arkusz testu w języku angielskim. Pierwsze zadanie polega na wykreślaniu konkretnych liczb z całego zbioru zawierającego sto liczb od 1 do 9. Badany musi wykreślić z niego na przykład wszystkie jedynki oraz czwórki. Drugie zadanie sprawdza pamięć. Osobie poddawanej badaniu pokazywanych jest kilka różnych obrazków. Za jakiś czas musi wskazać na arkuszu, które obrazy widziała. Następne zadanie polega na odpowiedzeniu na kilka pytań dotyczących orientacji w czasie. Chodzi o wskazanie dokładnej daty wraz z dniem tygodnia i godziną.

Nie znalazłem niestety danych na temat tego, jaki odsetek podchodzących do testów nie otrzymuje pozytywnego wyniku. Negatywny wynik nie oznacza od razu zabrania prawa jazdy, a skierowanie na bardziej specjalistyczne badanie. To dopiero jego wynik przesądzi o tym, czy badany będzie mógł jeszcze zasiadać za kierownicą samochodu.

Jakie efekty przyniosło wprowadzenie obowiązkowych testów?

Naukowcy z Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health przyjrzeli się statystykom dotyczących kolizji drogowych w Japonii na przestrzeni lat 2012-2019. Z ich analizy wynika, że wprowadzenie obowiązkowych testów znacząco wpłynęło na liczbę kolizji na drogach z udziałem osób w podeszłym wieku. Niestety, może mieć to związek z większą liczbą wypadków wśród starszych pieszych i rowerzystów.

Nieco innego zdania na temat skuteczności testów są autorzy publikacji w brytyjskim czasopiśmie medycznym BMJ. Według nich, liczba wypadków z udziałem osób w wieku powyżej 75. roku życia malała już wcześniej, a zaostrzenie przepisów nie spowodowało większego spadku. We wniosku napisano, że nie stwierdzono wyraźnych korzyści dla bezpieczeństwa wynikających z wprowadzenia testu poznawczego dla kierowców w wieku 75 lat lub starszych.

Niezależnie od tego, w jakim stopniu zaostrzenie przepisów wpłynęło na statystyki - odsianie kierowców, których zdolności poznawcze nie pozwalają im bezpiecznie prowadzić pojazdu, wydaje się dobrą decyzją. 

Więcej o:
Copyright © Agora SA