O formalnych aspektach kontroli drogowych szerzej opowiadamy również w serwisie Gazeta.pl.
Kontrola drogowa jest jednym z bardziej sformalizowanych elementów w kontaktach między policjantem a kierującymi. Jej kwestie szczegółowo reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych I Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego. To nakłada szereg wymogów na prowadzących i daje spore uprawnienia funkcjonariuszom. A więc jak się zachować w czasie kontroli drogowej? Oto 5 najważniejszych zasad.
Po pierwsze musisz się zatrzymać. Nie masz wyjścia.
W sytuacji, w której funkcjonariusz ręką, lizakiem lub latarką wskazuje konieczność zatrzymania pojazdu, kierujący wyjścia nie ma. Powinien zatrzymać auto w miejscu wskazanym przez funkcjonariusza, a następnie np. na jego prośbę włączyć światła awaryjne. Kontrola drogowa nie zawsze musi być powiązana z popełnieniem wykroczenia. Może być też czysto rutynowa. W tym punkcie kluczowa jest tak naprawdę jedna rzecz. Policjant w mundurze może zatrzymać wszędzie i o każdej porze dnia. Funkcjonariusz bez munduru ma możliwość kontrolowania pojazdów tylko w terenie zabudowanym – także w nocy i na nieoświetlonych drogach.
Po drugie trzymaj ręce na kierownicy
Po zatrzymaniu do kontroli drogowej kierujący powinien wrzucić na luz, otworzyć szybę w pojeździe, przygotować dokumenty i położyć dłonie na kierownicy. Każdy kolejny ruch powinien wynikać z polecenia kontrolującego. Ten może poprosić o podanie dokumentów, zgaszenie silnika i włączenie świateł awaryjnych, poddanie się badaniu alkomatem czy wyjście z pojazdu. Bez wyraźnego polecenia wysiadać z auta nie można! To będzie bowiem odczytane jako stworzenie zagrożenia dla funkcjonariusza.
Czy policjant może zaprosić kierowcę do radiowozu? Tak. Ale tylko w trzech przypadkach – w razie konieczności okazania nagrania z wideorejestratora, poddania badania alkomatem lub opłacenia mandatu poprzez terminal. No może listę uzupełnia też aresztowanie lub konieczność przewiezienia do izby wytrzeźwień...
Po trzecie dokumenty. Niektóre nadal są konieczne
Od 5 grudnia 2020 roku kierujący nie muszą posiadać przy sobie prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego czy potwierdzenia opłacenia polisy OC. Konieczny jest wyłącznie dowód osobisty. Na jego podstawie policjanci sprawdzą w bazie CEPiK posiadane przez prowadzącego uprawnienia. Kontrola pojazdu odbędzie się w oparciu o numer rejestracyjny. Warto jednak pamiętać, że powyższa "ulga" dotyczy wyłącznie aut zarejestrowanych w Polsce i kierowców posiadających polskie prawo jazdy.
Po trzecie policjant może sprawdzić wskazanie drogomierza
Kierujący na prośbę policjanta musi podać wskazanie drogomierza. Ewentualnie funkcjonariusz może je sprawdzić samodzielnie. To jeden z obowiązkowych punktów kontroli drogowej. Odczyt musi się bowiem pojawić wraz z adnotacją o kontroli drogowej w bazie CEPiK. Kierowca nie może odmówić. Tak samo właściciel pojazdu nie może odmówić funkcjonariuszowi przeprowadzenia oględzin technicznych pojazdu. Policjant sprawdzi stan pokrycia blacharskiego, opon czy szyb. W razie wykrycia nieprawidłowości, może zatrzymać dowód rejestracyjny.
Po piąte masz sporo obowiązków, ale też i prawa!
Kontrola drogowa jest procedurą coraz mocniej sformalizowaną. To raz. Dwa policjanci mają poszerzające się uprawnienia. To jednak nie oznacza, że kierowca jest całkowicie bezbronny. Przepisy również i jemu dają pewne uprawnienia. Kontrolowany może:
- poprosić policjanta o wskazanie podstawy prawnej wykonywanych czynności.
- poprosić umundurowanego policjanta o okazanie legitymacji służbowej. Co więcej, funkcjonariusz powinien to zrobić w taki sposób, aby kontrolowany mógł zapisać jego dane – imię i nazwisko, stopień służbowy, numer służbowy i nazwę jednostki, w której jest zatrudniony.
- wskazać, że przeszukanie pojazdu odbędzie się tylko po spisaniu protokołu. Policjant odmówić nie może.
- nagrywać przebieg interwencji, przy czym nie może w tym czasie przeszkadzać funkcjonariuszom w wykonywaniu czynności służbowych czy publikować ich wizerunek i dane pozwalające na identyfikację.
- odmówić przyjęcia mandatu karnego. W takim przypadku sprawę i kwestię zasadności kary rozstrzygnie sąd.
- złożyć zażalenie na czynności funkcjonariusza w czasie kontroli drogowej. Ma na to 14 dni. Pismo składa się do komendanta jednostki, w której funkcjonariusz jest zatrudniony.
