Uprawnienia do kierowania pojazdami są najważniejsze. Podkreślamy to w większości analiz prawnych publikowanych m.in. w serwisie Gazeta.pl. Drugie w kolejności są jednak kody ograniczeń, które są wpisane w rubryce 12. prawa jazdy. I choć ich znaczenie jest potężne, często bywa ignorowane przez kierujących. A ignorancja może się zakończyć mandatem startującym od kwoty 1500 zł i zakazem prowadzenia...
Do czego konieczna są kody ograniczeń w prawie jazdy?
No dobrze, ale może od początku. Czym tak właściwie są kody ograniczeń? Te pełnią aż kilka funkcji. Bo wyobraźmy sobie że:
- podczas badania lekarz stwierdził u przyszłego kierowcy pewne dolegliwości, które wymagają korygowania. Mowa chociażby o poważnej wadzie wzroku oznaczającej konieczność noszenia okularów czy wadzie słuchu wymagającej noszenia aparatu słuchowego.
- konieczne jest ograniczenie możliwości korzystania z pojazdu przez kierowcę np. tylko do godzin dziennych, prowadzenia pojazdem, w którym nie przebywają pasażerowie czy jazdy poza autostradami.
- kierowca wymaga modyfikacji związanych ze zmianą biegów, pracą sprzęgła czy układu hamulcowego i wynika to ze stanu jego zdrowia lub innych predyspozycji.
- chodzi o sposób zdobycia uprawnień, a więc przygotowanie np. do jazdy wyłącznie samochodem posiadającym automatyczną skrzynię biegów czy posiadanie świadectwa kwalifikacji zawodowej.
Niezastosowanie się do kodu ograniczeń, czyli prowadzenie bez uprawnień
Kody ograniczeń są o tyle ważne, że to na ich podstawie kierujący otrzymuje uprawnienia do prowadzenia pojazdów. W skrócie, jeżeli w rubryce 12. ma wpisany kod 01.01 oznaczający okulary, ale w czasie kontroli drogowej okularów na nosie nie ma, de facto prowadzi pojazd bez uprawnień. I choć ma np. prawo jazdy kategorii B, nie spełnia wszystkich wymogów. Będzie zatem traktowany jak osoba, która egzaminu na prawo jazdy nie zdała i prawka nie ma. Identyczna sytuacja dotyczy chociażby kodu 78, który wymaga automatycznej skrzyni biegów i prowadzenia pojazdu z przekładnią manualną.
Kara za złamanie kodu ograniczeń to mandat i sprawa w sądzie
O karze w zakresie prowadzenia pojazdu bez uprawnień mówi art. 91 ustawy Kodeks wykroczeń. Z punktu widzenia kierującego najważniejsze są dwa jego zapisy. Mowa o par. 1 i 3. Co one stwierdzają?
- Art. 94 par. 1 KW mówi wyraźnie o tym, że w razie wykrycia wykroczenia, kierujący zostanie ukarany grzywną, której wysokość nie będzie niższa niż 1500 zł. W czasie kontroli policjant może wlepić nawet 5 tys. zł. Sędzia może orzec karę wynoszącą nawet 30 tys. zł.
- Art. 94 par. 3 KW mówi o obligatoryjnym zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych. W skrócie sprawa musi trafić do sądu i sędzia musi orzec w stosunku do oskarżonego zakaz.
Pełna lista kodów ograniczeń w prawie jazdy
Jakie konkretnie mogą być kody ograniczeń wpisane do rubryki 12. prawa jazdy? Tą kwestię dość wyraźnie regulują przepisy. I przewidują one całą listę cztero- i dwucyfrowych kodów. Wszystkie wypisujemy poniżej.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 01 wymagana korekta wzroku
- 01.01 - okulary.
- 01.02 - soczewki kontaktowe.
- 01.03 - szkła ochronne.
- 01.04 - szkło matowe.
- 01.05 - przepaska na oko.
- 01.06 - okulary lub szkła kontaktowe.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 02 wymagana korekta słuchu
- 02.01 - aparat słuchowy jedno uszny.
- 02.02 - aparat słuchowy obu uszny.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 03 wymagane używanie protez narządu ruchu podczas jazdy
- 03.01 - proteza lub szyna ortopedyczna kończyny górnej.
- 03.02 - proteza lub szyna ortopedyczna kończyny dolnej.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 05 wymagane ograniczone korzystanie z pojazdu
- 05.01 - jazda w godzinach dziennych (od świtu do zmierzchu).
- 05.02 - jazda tylko w obrębie określonego obszaru administracyjnego (np. 05.02.nazwa miasta).
- 05.03 - jazda bez pasażerów.
- 05.04 - jazda z prędkością nie większą niż ......... km/h.
- 05.05 - jazda tylko w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy.
- 05.06 - bez prawa ciągnięcia przyczepy.
- 05.07 - bez prawa jazdy po autostradach.
- 05.08 - zakaz spożywania alkoholu.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 10 wymagane modyfikacje w układzie zmiany biegów
- 10.01 - ręczna zmiana biegów.
- 10.02 - bez pedału sprzęgła (albo dźwigni ręcznej dla prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 i A).
- 10.03 - zmiana biegów sterowana elektronicznie.
- 10.04 - zmodyfikowana dźwignia zmiany biegów.
- 10.05 - bez przekładni dodatkowej.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 15 wymagana modyfikacja sprzęgła
- 15.01 - zmodyfikowana dźwignia zmiany biegów.
- 15.02 - sprzęgło sterowane ręcznie.
- 15.03 - sprzęgło automatyczne.
- 15.04 - składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 20 wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym
- 20.01 - zmodyfikowany pedał hamulca.
- 20.02 - powiększony pedał hamulca.
- 20.03 - pedał hamulca dostosowany do obsługi lewą stopą.
- 20.04 - pedał hamulca pod całą stopę.
- 20.05 - wychylny pedał hamulca.
- 20.06 - ręcznie sterowany hamulec roboczy.
- 20.07 - maksymalne użycie wzmocnionego hamulca roboczego.
- 20.08 - maksymalne użycie hamulca awaryjnego zintegrowanego z hamulcem roboczym.
- 20.09 - zmodyfikowany hamulec postojowy.
- 20.10 - elektrycznie sterowany hamulec postojowy.
- 20.11 - nożny hamulec postojowy.
- 20.12 - składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą.
- 20.13 - hamulec obsługiwany kolanem.
- 20.14 - elektrycznie sterowany hamulec roboczy.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 25 wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia
- 25.01 - zmodyfikowany pedał przyspieszenia.
- 25.02 - pedał przyspieszenia pod całą stopę.
- 25.03 - wychylny pedał przyspieszenia.
- 25.04 - przyspieszenie sterowane ręcznie.
- 25.05 - przyspieszenie sterowane kolanem.
- 25.06 - serwoprzyspieszacz.
- 25.07 - pedał przyspieszenia po lewej stronie pedału hamulca.,
- 25.08 - pedał przyspieszenia po lewej stronie.,
- 25.09 - składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 30 wymagane wspólne modyfikacje układów hamowania i przyspieszenia
- 30.01 - pedały równoległe.
- 30.02 - pedały na tym samym lub prawie na tym samym poziomie.
- 30.03 - przesuwne pedały hamowania i przyspieszenia.
- 30.04 - pedały hamowania i przyspieszenia z przesuwem i szyną.
- 30.05 - składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia.
- 30.06 - wypiętrzona podłoga.
- 30.07 - przegroda z boku pedału hamulca.
- 30.08 - przegroda na protezę lub szynę z boku pedału hamulca.
- 30.09 - przegroda pod pedałami hamowania i przyspieszenia.
- 30.10 - podparcie pięty lub nogi.
- 30.11 - elektryczne sterowanie hamowaniem i przyspieszaniem.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 35 wymagane modyfikacje urządzeń sterowania
- 35.01 - urządzenia sterowania obsługiwane bez negatywnego wpływu na kierowanie i obsługę.
- 35.02 - urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów (w tym gałek, dźwigni).
- 35.03 - urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów lewą ręką.
- 35.04 - urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów prawą ręką.
- 35.05 - urządzenia sterowania obsługiwane bez konieczności puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 40 wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym
- 40.01 - zwykły układ kierowniczy ze wspomaganiem,
- 40.02 - układ kierowniczy z aktywnym wspomaganiem,
- 40.03 - układ kierowniczy z systemem rezerwowym (sprzężeniem zwrotnym),
- 40.04 - wydłużona kolumna kierownicy,
- 40.05 - zmodyfikowana kierownica (grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy),
- 40.06 - wychylne koło kierownicy,
- 40.07 - pionowe koło kierownicy,
- 40.08 - poziome koło kierownicy,
- 40.09 - kierowanie nożne.
- 40.10 - alternatywny system kierownicy (drążek).
- 40.11 - gałka na kierownicy.
- 40.12 - szyna ortopedyczna ręki na kole kierownicy.
- 40.13 - ze stawem szynowym.
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 42 wymagane modyfikacje lusterka wstecznego
- 42.01 - zmodyfikowane zewnętrzne lusterko prawe lub lewe.
- 42.02 - zewnętrzne lusterko na wysięgniku.
- 42.03 - dodatkowe zewnętrzne lusterko pozwalające na obserwację ruchu.
- 42.04 - panoramiczne wewnętrzne lusterko.
- 42.05 - lusterko do obserwacji martwych pól.
- 42.06 - elektrycznie sterowane zewnętrzne lusterko (lusterka).
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 43 wymagane modyfikacje fotela kierowcy
- 43.01 - fotel kierowcy na dobrej wysokości obserwacyjnej i w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
- 43.02 - fotel kierowcy dostosowany do kształtu ciała,
- 43.03 - fotel kierowcy z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,
- 43.04 - fotel kierowcy z podłokietnikiem,
- 43.05 - wydłużone szyny prowadzące fotela kierowcy,
- 43.06 - zmodyfikowany pas bezpieczeństwa,
- 43.07 - pas bezpieczeństwa szelkowy;
Symbole ograniczeń w prawie jazdy - 44 wymagane modyfikacje motocykli i motorowerów
- 44.01 - hamulec z pojedynczym sterowaniem,
- 44.02 - zmodyfikowany hamulec ręczny,
- 44.03 - zmodyfikowany hamulec nożny,
- 44.04 - zmodyfikowana rączka przyspieszenia,
- 44.05 - ręczna zmiana biegów i ręczne sprzęgło,
- 44.06 - zmodyfikowane lusterko wsteczne,
- 44.07 - zmodyfikowane wskaźniki kontrolne (kierunkowskazy, lampy hamulca),
- 44.08 - wysokość siedzenia pozwalająca kierowcy na oparcie dwóch stóp na ziemi jednocześnie w pozycji siedzącej;
Symbole ograniczeń w prawie jazdy:
- 45 - wyłącznie motocykle z koszem,
- 50 - dla określonego pojazdu/nadwozia,
- 51 - dla określonego pojazdu/tablicy rejestracyjnej,
- 70 - wymiana prawa jazdy wydanego za granicą,
- 71 - wtórnik prawa jazdy,
- 72 - ograniczenie kategorii A do kategorii A1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 73 - ograniczenie kategorii B do kategorii B1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 74 - ograniczenie kategorii C do kategorii C1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 75 - ograniczenie kategorii D do kategorii D1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 76 - ograniczenie kategorii C+E do kategorii C1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 77 - ograniczenie kategorii D+E do kategorii D1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
- 78 - wyłącznie pojazdy z automatyczną skrzynią biegów,
- 95 - potwierdzenie posiadania świadectwa kwalifikacji zawodowej.
- 96 - potwierdzenie posiadania uprawnień do kierowania zespołem pojazdów.
- 101 - wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu,
- 102 - wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
- 103 - wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
- 104 - wymiana prawa jazdy kategorii M, z ograniczeniem do kierowania tylko pojazdami wolnobieżnymi,
- 105 - wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej, z ograniczeniem do kierowania tylko trolejbusami;
- 106 - zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy,
- 107 - wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju schorzenia.
