O tym, że w samochodzie zamontowany jest pasek klinowy przypominamy sobie zazwyczaj w chwili gdy w ruszającym obok nas (w naszym?!?) samochodzie, po dodaniu obrotów rozpoczyna się pisk. To dowodzi, że poprawna praca została zakłócona i mogą pojawić się niekorzystne zjawiska jak słabe ładowanie akumulatora, gorszy obieg wody, a w najgorszym przypadku nawet zerwanie paska.
Więcej porad dla kierowców znajdziesz na stronie głównej gazety.pl. Każdego dnia
O czym warto pamiętać?
Pasek klinowy to element, który przekazuje napęd z pracującego silnika do szeregu urządzeń niezbędnych do prawidłowej pracy jednostki. Wystarczy wspomnieć jedynie: pompę cieczy chłodzącej, alternator, sprężarkę klimatyzacji, czy pompę wspomagania układu kierowniczego, aby mieć świadomość, że dla bezpiecznego i niezawodnego przeniesienia napędu, paski napędowe muszą mieć odpowiednią wytrzymałość i trwałość.
Dlatego też trwałość paska napędowego i ewentualne uszkodzenia mają tak kolosalne znaczenie.
W samochodach stosowane są dwa rodzaje pasków: klinowe (w starszych autach) i wielorowkowe (współczesne rozwiązanie).
Ten pierwszy jest stosowany przy napędzie mniejszej liczby urządzeń. Był powszechny w przypadku aut starszej konstrukcji. Ma on przekrój trapezowy, a jego praca jest realizowana bocznymi ściankami, którymi pasek styka się z kołami pasowymi.
Ewolucją tego pasa są „paski klinowe z uzębioną częścią wewnętrzną". Takie rozwiązanie zapewnia, większą giętkość pasa. To gwarantuje lepsze przyleganie do kół pasowych, szczególnie gdy mają one małe średnice. Jednocześnie nacięcia te pozwoliły na mniejsze nagrzewanie się pasa, obniżone rozpraszanie energii w pasie, jak również zwiększoną trwałość.
W obecnych silnikach zazwyczaj stosowany jest pasek wielorowkowy.
W przeciwieństwie do klasycznego paska klinowego pracuje on przylegając całą swoją powierzchnią do kół pasowych. Dzięki temu jest efektywniejszy, a jego praca jest cichsza. Ponadto jest on rozwiązaniem umożliwiającym stosowanie w silnikach o dużych prędkościach obrotowych. Dodatkowo w przypadku tego rozwiązania jest możliwość stosowania długich pasów, wykorzystywanych do napędów serpentynowych w nowoczesnych silnikach.
Bez względu jednak który rodzaj paska mamy zastosowany w samochodzie, w związku z narażeniem na silne obciążenia wynikające z pracy silnika, paski ulegają zużyciu eksploatacyjnemu.
Stąd też należy je regularnie kontrolować i wymieniać, zgodnie z okresami zalecanymi przez producenta pojazdu. Mechanicy zalecają zamontować nowy pasek co 90 - 120 tysięcy kilometrów.
Prawidłowa eksploatacja
Obydwa typy pasków, aby prawidłowo działały, muszą być wstępnie napięte. W przypadku paska klinowego, napięcie to mierzy się w połowie odległości pomiędzy kołami pasowymi. Prawidłowo napięty pasek powinien ugiąć się od 5 do 15 mm.
Większość pasków wielorowkowych jest wyposażonych w automatyczne napinacze, których zadaniem jest utrzymywanie prawidłowego naciągu. Musimy jednak pamiętać, że napinacze nie są wieczne i także wymagają wymiany.
W przypadku klasycznego paska klinowego właściwy naciąg trzeba ustawić ręcznie. Nie jest to czynność skomplikowana i w starszych samochodach kierowcy mogą to zrobić samodzielnie.
Jednakże w wielu nowych konstrukcjach dostęp do paska jest utrudniony i czasami aby go sprawdzić/ustawić/wymienić trzeba wjechać na kanał lub podnieść auto. W takim wypadku nie warto samodzielnie przeprowadzać ustawienia, czy wymiany. Należy jechać do mechanika. Wykonanie tego niefachowo i niedbale, oraz bez prawidłowej oceny jakości technicznej współpracujących elementów, może spowodować nie tylko szybsze zniszczenie paska, ale także uszkodzenie innych podzespołów. Stąd też wymianę zawsze warto zlecić serwisom, których pracownicy mają odpowiednie kwalifikacje.
Ponieważ uszkodzenie paska może mieć niekorzystny wpływ na pracę wielu elementów, a w ekstremalnym przypadku nawet uszkodzenie silnika (brak pracy pompy płynu chłodzącego, czyli brak chłodzenia silnika), przygotowaliśmy kilka najważniejszych przyczyn uszkodzenia paska i wyeliminowanie tej przyczyny.
- Pęknięcia i wyrwy w materiale mikroklinów, oraz powyrywane fragmenty materiału
Takie objawy to efekt pracy paska ze zbyt dużym napięciem, nierównolinijne ustawienie współpracujących kół pasowych, uszkodzony napinacz, albo zbyt długi czas użytkowania paska. Jest też możliwość uszkodzeń wynikających z dostania się na powierzchnię paska ciała obcego.
Wyeliminować to możemy poprzez wymianę paska na nowy, kontrola równoległości i współosiowości współpracujących wałków i kół pasowych, sprawdzenie łożyskowania współpracujących kół pasowych, kontrola napinacza paska, sprawdzenie występowanie ciał obcych.
Nierówne zużycie profilu paska lub popękana tylna powierzchnia paska
Efektem takich uszkodzeń jest: uszkodzone koło pasowe prowadzące lub napinające, nierównolinijne ustawienie współpracujących kół pasowych, zbyt długi czas eksploatacji paska.
Aby wyeliminować takie zjawiska należy: sprawdzić i ewentualnie wymienić koła pasowe prowadzące i napinające, skontrolować równoległość i osiowość współpracujących wałków i kół pasowych, sprawdzić zużycie łożyskowań współpracujących kół pasowych, sprawdzić zużycie napinacza. Zamontować poprawnie nowy pasek i ustawić odpowiednie napięcie paska.
Zerwanie pasa
To najbardziej ekstremalny efekt złej pracy paska klinowego. Jest on wynikiem zbyt dużego napięcia paska, zablokowania kół pasowych napędzanego urządzenia, lub zniszczenie struktury paska wskutek jego zgięcie i przełamanie kordu. Może to nastąpić zarówno przed montażem (niewłaściwe przechowywanie paska) lub w trakcie montażu.
W tym wypadku przed montażem nowego paska należy sprawdzić napędzane urządzenia oraz współpracujące koła pasowe, a w razie konieczności naprawić lub wymienić.
Jednakże nie uszkodzenia mechaniczne paska są najczęstszą dolegliwością. Znacznie częściej mamy przykłady zanieczyszczenia paska i hałas podczas pracy.
Zanieczyszczenie to efekt kontaktu paska z substancjami takimi, jak: oleje, płyn chłodniczy, płyn hamulcowy itp. Zawsze należy w takim wypadku ustalić i wyeliminować wycieki. Brak dokonania tych czynności może skutkować uszkodzeniem paska, a także zniszczeniem nowo założonego.
Jeżeli zaś chodzi o głośną pracę to wynika ona z nieodpowiedniego napięcia paska, przeciążenia układu pasowego, zanieczyszczenia paska, lub też nierównolinijnego ustawienie współpracujących kół pasowych, a także zużycia tych kół.
Celem eliminacji tego zjawiska należy skontrolować równoległość i współosiowość współpracujących wałków i kół pasowych, sprawdzić zużycie łożyskowań kół pasowych, skontrolować napinacz paska i ewentualnie wymienić oraz wymienić pasek i poddać go wstępnemu napięciu.
Zakup nowego paska/zestawu
Decydując się na zakup nowego paska warto wybierać urządzenia, renomowanych firm. Części wykonane przez te firmy mają bowiem specjalną strukturę paska. Dzięki temu zrealizowano m.in.: optymalne przenoszenie obciążeń, niską rozciągliwość przy wyższych naprężeniach, zadbano o większą odporność na wysokie/niskie temperatury, oraz ograniczono reakcję na krople oleju. Jest to realizowane dzięki mieszance neoprenu, włókien szklanych, nylonowych, poliamidowych i bawełniano-nylonowej osnowy.
Ważne też, aby podczas wymiany paska wymienić napinacze i koła pasowe. Założenie samego paska może poskutkować, ale nigdy nie mamy pewności, czy wkrótce nie ulegnie uszkodzeniu któreś łożysko. W tym wypadku zazwyczaj zniszczony będzie też pasek i czeka nas zakup kompletu: pasek, napinacze i koła pasowe. Dodatkowo musimy się liczyć też z ponownym kosztem montażu. Tak więc oszczędności wymiany samego paska są pozorne.
