Czym się różni autostrada od drogi ekspresowej? Wielu kierowców nie widzi różnicy

Podróżując przez Polskę mamy do dyspozycji całkiem pokaźną sieć autostrad i dróg ekspresowych. Jednak wielu kierowców nie widzi między nimi większej różnicy. Czym zatem różni się autostrada od ekspresówki?

Dla większości kierowców autostrada nie różni się zbytnio od drogi ekspresowej. Obie mają po dwie jezdnie, co najmniej dwa pasy ruchu (choć w Polsce jest kilka dróg ekspresowych jednopasmowych, np. S69 od Żywca do Zwardonia i S1 do Pyrzowic) i można na nie wjechać poprzez węzły. Różnią się kolorem drogowskazów i ograniczeniami prędkości. Różnic jest jednak więcej.

Obecnie mamy 1694 km autostrad i 2460 km dróg ekspresowych. Jesteśmy na piątym miejscu w zestawieniu najdłuższych sieci dróg szybkiego ruchu w Europie. Planowana sieć autostrad będzie miała 2100 km długości, a dróg ekspresowych - 5880 km.

Zobacz wideo

Sieć autostrad

Podział sieci dróg krajowych określa rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych. Pierwszy taki kierunkowy układ dróg szybkiego ruchu zatwierdzono 28 września 1993 roku. Najnowsze rozporządzenie z 25 września 2019 roku określa sieć dróg szybkiego ruchu na 7980 km, długość autostrad do ok. 2100 km, a na liście znalazły się:

  • A1 Rusocin – Gorzyczki,
  • A2 Świecko – Kukuryki (z przerwą na S2 przez Warszawę),
  • A4 Jędrzychowice – Korczowa,
  • A6 Kołbaskowo – Szczecin,
  • A8 jako obwodnica Wrocławia,
  • A18 Olszyna – Krzyżowa,
  • A50 od A2 na wysokości Centralnego Portu Komunikacyjnego omijająca od południa Warszawę i włączająca się do A2 na wysokości Mińska Mazowieckiego.

Autostrada a droga ekspresowa, różniceAutostrada a droga ekspresowa, różnice GDDKiA

Różnice między autostradą a drogą ekspresową

Rozporządzenie jednoznacznie określa, że autostrada nie może być drogą jednojezdniową. Takie rozwiązanie jest możliwe tylko w przypadku dróg ekspresowych, i to wyłącznie poza terenem zabudowy. Droga ekspresowa może też mieć przekrój 2+1 (naprzemiennie dwa i jeden pas ruchu w danym kierunku).

Liczba pasów ruchu wynika z prognozowanego natężenia ruchu w perspektywie 30-40 lat po wybudowaniu drogi. Dodatkowo na autostradzie pas ruchu ma szerokość 3,75 m, czyli może być o 25 cm szerszy niż na drodze ekspresowej. Na trzyjezdniowych odcinkach autostrad, które obecnie powstają, wszystkie pasy będą miały po 3,75 m, a rezerwa przewidziana pod ewentualną dobudowę kolejnego pasa ruchu również przewiduje jego pełną szerokość.

Droga ekspresowa S8, obwodnica MarekDroga ekspresowa S8, obwodnica Marek GDDKiA

Parametry techniczne

Autostrada jest drogą o najwyższych parametrach technicznych. Jest dwujezdniowa i wjazd na nią jest możliwy wyłącznie za pośrednictwem węzłów, rozmieszczonych w odstępach nie mniejszych niż 15 km. Jedynie w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast odstęp między węzłami może być nie mniejszy niż 5 km. Odległość między sąsiednimi MOP (Miejscami Obsługi Podróżnych) powinna być nie mniejsza niż 15 km. Odległość MOP od przejścia granicznego powinna wynosić nie mniej niż 3 km. Dodatkowo na autostradach znaki drogowe mają kolor niebieski.

O ile autostrada powinna mieć powiązania z drogami klasy G (główna) i drogami wyższych klas, to dla dróg ekspresowych wyjątkowo dopuszcza się również powiązania z drogami klasy Z (zbiorcze). Odstępy między węzłami na drogach ekspresowych lub skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 5 km, a w terenie zabudowy w granicach lub sąsiedztwie dużego oraz średniego miasta – nie mniejsze niż 3 km. Dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy między węzłami lub skrzyżowaniami nie mniejsze niż 3 km poza terenem zabudowy, a na terenie zabudowy – nie mniejsze niż 1,5 km. Na drogach ekspresowych znaki mają kolor zielony - tak jak na pozostałych drogach krajowych.

Autostrada a droga ekspresowa, różniceAutostrada a droga ekspresowa, różnice GDDKiA

Autostrada ma o pół metra szerszy pas awaryjny i pobocze gruntowe niż droga ekspresowa (odpowiednio 3 m - 1,25 m oraz 2,50 m - 0,75 m). Pod budowę autostrady potrzebujemy minimum 60 lub (gdy mają być trzy pasy ruchu) 70 metrów pasa drogowego. Dla ekspresówek będzie to odpowiednio o 20 metrów mniej.

Skrzyżowanie autostrady z inną autostradą, drogą ekspresową lub drogą klasy GP (główna o ruchu przyspieszonym) możliwe jest tylko na węźle drogowym. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się węzeł na skrzyżowaniu z drogą klasy G. W przypadku dróg ekspresowych jest podobnie, ale dopuszcza się w wyjątkowych sytuacjach jednopoziomowe skrzyżowanie z drogą klasy GP.

Kierowca jadący autostradą lub drogą ekspresową nie dostrzeże różnic w kwestii rozwiązań technicznych odpowiadających za bezpieczeństwo poruszania się po drodze. Na drogach obu klas stosowane są takie same bariery, ogrodzenie trasy, przejścia dla zwierząt. Jedynie na płatnych odcinkach autostrad zauważymy urządzenia łączności alarmowej.

Autostrada A2, węzeł KałuszynAutostrada A2, węzeł Kałuszyn GDDKiA

Ograniczenia prędkości

Na autostradzie kierowcy pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 3,5 tony mogą rozwinąć prędkość maksymalną 140 km/h. Na dwujezdniowej drodze ekspresowej - 120 km/h, a na jednojezdniowej "esce" - 100 km/h. Dla kierowców pojazdów powyżej 3,5 tony (poza niektórymi autokarami) nie ma żadnej różnicy - zarówno na autostradzie jak i na drodze ekspresowej mogą maksymalnie rozpędzić się do 80 km/h. Jedynie wspomniane autokary, ale tylko ze specjalnym wyposażeniem technicznym, mogą rozpędzić się do 100 km/h.

Opłaty za przejazd

Kierowcy płacą za przejazd na koncesyjnych odcinkach autostrad (A1 Rusocin - Nowa Wieś, A2 Konin - Świecko oraz A4 Kraków - Katowice) oraz na dwóch odcinkach podległych GDDKiA (A2 Konin - Stryków oraz A4 Wrocław - Sośnica). Pozostałe odcinki autostrad są bezpłatne. Kierowcy pojazdów o masie do 3,5 tony nie płacą za korzystanie z dróg ekspresowych, a pojazdy o wyższej masie ponoszą opłaty w elektronicznym systemie viaTOLL, jeśli taki na danym odcinku drogi ekspresowej obowiązuje.

Bramki na autostradzie A4 pod Krakowem. Zdjęcie ilustracyjne.Bramki na autostradzie A4 pod Krakowem. Zdjęcie ilustracyjne. fot. Jakub Włodek / Agencja Wyborcza.pl

Stan sieci autostrad w Polsce

Obecnie kierowcy korzystają z ok. 4153 km dróg szybkiego ruchu, z czego autostrady to ok. 1694 km. Do długości wskazanej w rozporządzeniu brakuje jeszcze 300 km. W realizacji jest blisko 155 km. W tym roku kierowcy skorzystają z dwóch odcinków A2 od węzła Lubelska pod Warszawą do początku obwodnicy Mińska Mazowieckiego (razem blisko 15 km). Trwa przebudowa DK1 i starej A1 pomiędzy Łodzią a Częstochową (blisko 81 km). Rozpoczyna się budowa drugiej jezdni przyszłej A18 na 22-kilometrowym odcinku do okolic Iłowej, a projektanci pracują nad dokumentacją dla ponad 11-kilometrowego odcinka od granicy w Olszynie. W rękach projektantów są również dwa odcinki A2 pomiędzy Mińskiem Mazowieckim i Siedlcami (ponad 24 km). Trwa także przetarg na trzeci z odcinków A2 pomiędzy Mińskiem Mazowieckim i Siedlcami, o długości blisko 13 km. W przygotowaniu jest przedłużenie A2 od Siedlec do Kukuryk (granicy państwa) o długości ponad 95 km, oraz blisko 38-kilometrowy odcinek przyszłej A18 od Iłowej do Golnic. Po wybudowaniu tych odcinków kierowcy będą mieli do dyspozycji ok. 1994 km autostrad. Do zamknięcia programu pozostanie więc ok. 100 km A50 stanowiącej południową część Obwodnicy Aglomeracji Warszawskiej.

Na autostradzie A4 pod Wrocławiem pojawi się odcinkowy pomiar prędkościNa autostradzie A4 pod Wrocławiem pojawi się odcinkowy pomiar prędkości MIECZYSŁAW MICHALAK

Korytarze TEN-T

Większość autostrad (poza A18 i nową A50), są w sieci bazowej TEN-T, czyli transeuropejskiej sieci drogowej. Państwa, przez które te korytarze przechodzą, zobowiązały się zrealizować swoje odcinki z sieci bazowej do końca 2030 roku, natomiast z sieci kompleksowej do roku 2050 roku. W sieci bazowej na terenie Polski jest łącznie ok. 3890 km dróg, a oprócz autostrad to także odcinki dróg ekspresowych:

  • S1 Lotnisko Pyrzowice - Zwardoń - Słowacja,
  • S2 Warszawa (w. Konotopa - w. Lubelska),
  • S3 Lubawka - Świnoujście,
  • S7 Gdańsk - Warszawa,
  • S8 Wrocław - Łódź,
  • S8 Warszawa - Ostrów Mazowiecka,
  • S17 Warszawa - Lublin,
  • S19 Lublin - Rzeszów,
  • S22 Elbląg - Grzechotki - Rosja,
  • S61 Ostrów Mazowiecka - Suwałki - Litwa.

Łączna długość sieci TEN-T w Polsce to ok. 7400 km.

Ile kosztuje budowa autostrady, a ile ekspresówki?

Średnie ceny budowy autostrady i drogi ekspresowej są porównywalne. Koszt budowy 1 km autostrady wynosi od 36,4 do 50,6 mln zł, a drogi ekspresowej - średnio ok. 41 mln zł za kilometr. Na brak zdecydowanych różnić ma wpływ większa liczba generujących koszty węzłów, które na drogach ekspresowych mogą być lokowane częściej niż na autostradach.

Więcej o:
Copyright © Agora SA