Przeguby półosi - Przeznaczenie, rodzaje, objawy zużycia, koszty

Obok silnika, skrzyni biegów i zawieszenia, elementami najbardziej narażonymi na zużycie są przeguby półosi. Koszty usunięcia usterki będą różnić się względem rodzaju przegubu, marki i modelu samochodu.

Przeguby półosi – jaką pełnią funkcję?

Najpierw jednak warto przypomnieć sobie, czym są przeguby i jaką spełniają rolę w układzie przeniesienia siły napędowej. Napęd ze skrzyni biegów przekazywany jest na koła za pośrednictwem półosi, których budowa diametralnie różni się pomiędzy zawieszeniem zależnym, a niezależnym.

W przypadku układu zależnego – spotykanego najczęściej w samochodach typowo terenowych, mamy do czynienia ze sztywnym mostem napędowym łączącym koła na osi. Tutaj siła napędowa z mechanizmu różnicowego przekazywana jest do piasty koła w linii prostej bez jakichkolwiek mechanicznych pośredników. Takie rozwiązanie, o ile użytkownik stosuje ogumienie zalecane przez producenta, okazuje się pancerne.

W zawieszeniu niezależnym, koła na osi nie są ze sobą połączone. Ich ruchy uzależnione są tylko od aktualnej kondycji nawierzchni i innych czynników. Krótko mówiąc, koła nie oddziałują na siebie wzajemnie.

W konsekwencji, pomiędzy mechanizmem różnicowym a piastą koła nie ma linii prostej. By bezpiecznie i efektywnie przekazać siłę napędową, potrzebne jest załamanie na półosi.

Dodatkowo, w przypadku przekazywania mocy na oś kierującą, pojawia się zmienny kąt koła względem podłoża – tutaj także należy zapewnić możliwość łamania półosi i umieścić przegub.

Nie ma możliwości na osi skrętnej zainstalowania półosi bez przegubów. Konieczne jest zastosowanie przynajmniej jednego takiego elementu. Jeden przegub na osi kierującej stosuje się tylko w zawieszeniach zależnych – ze sztywnym mostem, w pozostałych układach występują dwa przeguby.

Przeguby półosi – nierównobieżny i równobieżny

Stosowane są dwa rodzaje przegubów w układzie napędowym: nierównobieżny i równobieżny. Przeguby nierównobieżne – asynchroniczne, umożliwiają załamanie wału napędowego i przekazanie siły napędowej pod określonym kątem.

Niestety, w wyniku ich pracy powstają różnice w prędkości obrotowej na wałach połączonych takim przegubem. Na jeden pełny obrót wału pojawiają się dwie zmiany prędkości wału odbierającego moc.

Aby uniknąć tego niepożądanego zachowania między np. skrzynią biegów a mechanizmem różnicowym, stosowane są dwa przeguby niwelujące. Doskonale znanym przedstawicielem typu nierównobieżnego jest przegub krzyżakowy. Przeważnie stosowany jest na wałach napędowych przekazujących moc ze skrzyni rozdzielczej na tylną lub przednią oś.

W powszechnym użyciu pozostają przeguby równobieżne – homokinetyczne. W ich przypadku nie występuje zjawisko zmiany prędkości obrotowej pomiędzy wałem przekazującym, a odbierającym siłę napędową.

Najprostszym przedstawicielem jest przegub dwu-krzyżakowy – dwa przeguby krzyżakowe wzajemnie niwelują zmiany prędkości obrotowej. Takie rozwiązanie jednak nie zdobyło popularności na rynku. Prym wiodą przeguby kulowe – konstrukcje Weissa, Rzeppa, Birfielda (rozwinął rozwiązanie autorstwa Rzeppa). Za załamanie odpowiadają stalowe kule umieszczone w przegubie.

Eksploatacja przegubów półosi

Eksploatacja przegubów napędowych najmniej trudności stwarza w przypadku zawieszenia zależnego na osi kierującej. Pod warunkiem stosowania rozmiaru i rodzaju ogumienia określonego przez producenta pojazdu i odpowiedniej eksploatacji.

Takie rozwiązanie praktycznie wymaga tylko okresowego sprawdzania stanu technicznego gumowej osłony – manszety. Wystarczy jednak pokusić się o montaż większych kół o bardziej agresywnym terenowym bieżniku i upajać się terenowymi wyprawami, by bardzo często w krótkim czasie zniszczyć przeguby – w takich warunkach przenoszą dużo większe przeciążenia.

W zawieszeniu niezależnym, koło (zwłaszcza na osi kierującej) nieustannie zmienia położenie względem mechanizmu różnicowego, wymagając od przegubu intensywnej pracy. Sprawy nie ułatwia brak jakichkolwiek osłon przegubów – wrażliwe elementy robocze osłania tylko wspomniana manszeta.

Po jej uszkodzeniu, brud z łatwością dostaje się do wnętrza przegubu doprowadzając do jego destrukcji. Z tej przyczyny mechanicy zalecają cykliczne kontrole ich stanu, a w razie konieczności wymianę – ten gumowy element kosztuje kilkanaście złotych. Dodajmy, przegub pracuje w otoczeniu gęstego smaru, zapewniającego należyte smarowanie oraz izolację od warunków zewnętrznych – np. wilgoci.

Co powoduje przyspieszone zużycie przegubów?

Przyspieszone zużycie przegubów napędowych powodują chociażby agresywne starty spod świateł - zwłaszcza na skręconych kołach osi kierującej, jak i typowo miejska eksploatacja – częste manewry na mocno skręconych kołach. Mechanicy zwracają uwagę również na stosowanie niefabrycznego ogumienia. Większa przyczepność zwiększa przeciążenia przekazywane przez przeguby.

Jakie są objawy zużycia przegubów?

Jednym z charakterystycznych objawów zużycia przegubów napędowych jest stukanie przy ruszaniu oraz przyspieszaniu – zwłaszcza na skręconych kołach. Tym sposobem uwydatniają się duże luzy pomiędzy poszczególnymi elementami.

Pojawienie się niepokojących odgłosów kwalifikuje jeden z przegubów (wewnętrzny lub zewnętrzny) do wymiany. W niektórych modelach producent nie daje możliwości osobnej wymiany. Użytkownik musi wtedy wymienić całą półoś.

Ceny przegubów np. zewnętrznych, drastycznie różnią się pomiędzy segmentami i modelami. Ceny zaczynają się od 80 złotych w nieskomplikowanych autach segmentu B, do 400 złotych w klasie średniej. Poziom cen i wytrzymałość elementów zależy oczywiście od wybranego producenta części zamiennych.

W niektórych przypadkach na całe życie

Przeguby są wytrzymałymi elementami, które w wielu przypadkach doczekują złomowania pojazdu. Niemniej, nie należy bagatelizować ich zużycia. Naprawa nie uszczupli przesadnie domowego budżetu, a sprawny element istotnie wpływa na bezpieczeństwo i komfort eksploatacji pojazdu.

Zobacz nasze wideo, z którego dowiesz się, co zrobić, gdy nie zgadzasz się z mandatem:

Zobacz wideo
Więcej o: