Wprawdzie samochody z dieslami o pojemności 1300 cm3 można było kupić już w 1968 roku (Peugeot 204 diesel), jednak dopiero w ostatnich latach rozpoczął się boom małych jednostek wysokoprężnych z turbodoładowaniem i sterowanym elektronicznie wtryskiem bezpośrednim. Dzisiaj każdy producent chce mieć w swojej ofercie małego turbodiesla, który może napędzać nie tylko auta miejskie, ale również spore kompakty.
Obecnie liczą się tylko dwa rodzaje zasilania - common rail i pompowtryskiwacze stosowane przez koncern Volkswagena. Niestety, koszty produkcji tych drugich są tak wysokie, że prawdopodobnie następne generacje motorów wysokoprężnych niemieckiej marki będą również zasilane wtryskiem common rail. Specjaliści z firmy Bosch, czołowego producenta układów wtryskowych na świecie, przewidują, że podstawowym napędem małych aut staną się niewielkie diesle o coraz wydajniejszym turbodoładowaniu. Konieczność zmniejszania kosztów produkcji silników na ropę sprawi, że konstruktorzy chętnie będą sięgali po układy 3-cylindrowe, tak jak to uczynił Volkswagen. Przyszłość należy do turbodiesli, które kuszą niewielkim zużyciem paliwa.
W naszym raporcie specjalnym, aby ułatwić dobry wybór, nowoczesne silniki wysokoprężne pogrupowaliśmy wg producentów, bo te same jednostki napędzają auta różnych marek. Najlepsze osiągi pojazdów wyróżniliśmy pogrubieniem. Podajemy także niezbędne informacje i... kilka zaskakujących faktów.
ANATOMIA DIESLI
Common rail
To układ wtryskowy silnika wysokoprężnego, w którym wtryskiwacze są sterowane elektrycznie, a komputer decyduje o ilości wtryskiwanego paliwa. Nazwa common rail (ang. dosłownie wspólna szyna) pochodzi od głównej magistrali podającej paliwo jednocześnie do wszystkich wtryskiwaczy, dokładnie tak, jak to się dzieje w silnikach benzynowych. Wtrysk common rail po raz pierwszy pojawił się na rynku w 1997 roku (Alfa Romeo 156 JTD). Ciśnienie wtrysku rzędu 1350 barów.
Common rail II generacji
W 2000 roku zmodernizowano układ common rail, wprowadzając technikę wtrysku wielofazowego: główna dawka paliwa poprzedzona zostaje porcją pilotującą, dzięki czemu w cylindrze znacznie łagodniej narasta ciśnienie i w efekcie silnik jest cichszy, ma bardziej miękką pracę. Jeden wtrysk może się składać nawet z siedmiu dawek. Takie rozwiązanie ma np. produkowany w Bielsku-Białej silnik 1.3 Multijet. Ciśnienie wtrysku w układach drugiej generacji zostało podniesione do 1600 barów.
Common rail III generacji
Pojawił się na rynku w 2003 roku i różni się od poprzednich układów wtryskowych zastosowaniem piezokrystalicznych wtryskiwaczy, które cechuje reakcja znacznie szybsza niż w wypadku tradycyjnych, elektromagnetycznych. Pozwoliło to zredukować poziom emisji szkodliwych składników spalin nawet o 20%. Taki układ wtryskowy stosowany jest np. w silnikach Audi A6 3.0 TDI. Trwają prace nad czwartą generacją, która pozwoli jeszcze obniżyć poziom zanieczyszczenia spalin dzięki doskonalszemu sterowaniu i podniesieniu ciśnienia wtrysku. Taki silnik będzie produkowany przez Toyotę w fabryce, która powstała w Polsce (2.0 D-4D Clean Power 180 KM).
Pompowtryskiwacze
Rozwiązanie rozwijane w autach osobowych przez koncern Volkswagena. Tu każdy cylinder ma swój osobny element składający się z pompy wysokiego ciśnienia i wtryskiwacza. Specjalne zawory sterowane elektroniką decydują o dawce paliwa. Po raz pierwszy w aucie osobowym rozwiązanie to pojawiło się w 1998 roku.
Intercooler
Chłodnica powietrza doładowanego obniża temperaturę powietrza, podnosząc tym samym jego gęstość. Pozwala to na zwiększenie mocy silnika przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia paliwa. Obecnie praktycznie wszystkie nowoczesne silniki wysokoprężne wykorzystują to rozwiązanie.
Filtr cząstek stałych
Po raz pierwszy zastosowany w 2000 roku przez Peugeota (w modelu 607) - zatrzymuje zawarte w spalinach tzw. cząstki stałe, czyli sadze. Gdy w całym filtrze zgromadzi się odpowiednia ich ilość, uruchamiany jest proces wypalania poprzez chwilowe zwiększenie dawki paliwa. Dotychczasowe konstrukcje filtrów wymagały stosowania specjalnych dodatków wspomagających usuwanie cząstek sadzy. Najnowsze (rok 2005) będą przystosowane do bezobsługowej eksploatacji przez całe życie samochodu.
Turbosprężarka o zmiennej geometrii
Stosowana w niektórych dieslach ma tzw. kierownicę, która zmienia kąt, pod jakim spaliny wpadają na wirnik turbiny. Dzięki temu możliwe jest zwiększenie efektywności pracy turbosprężarki przy niskich obrotach silnika i jednoczesnym utrzymaniu wysokiej mocy maksymalnej.
Cztery zawory na cylinder
Większa liczba zaworów pozwala na optymalizację procesu napełniania cylindra i zawirowania powietrza, co umożliwia obniżenie zużycia paliwa i toksyczności spalin przy wysokiej mocy maksymalnej.
1.3 Multijet, 1.3 CDTI
producent: GM-Powetrain, Bielsko Biała, Polska
zastosowanie w modelach: Fiat Panda, Fiat Punto, Opel Agila, Opel Corsa, Fiat Idea, Suzuki Swift '04
początek produkcji: 2003 rok (w 2005 roku do produkcji wejdzie wersja 90 KM z turbosprężarką o zmiennej geometrii.)
opinia auto+
Jednostka o nowoczesnej budowie z czterema zaworami na cylinder i wielofazowym wtryskiem Multijet. Silnik bardzo chętnie pracuje na wyższych obrotach
Dane eksploatacyjne
1.4 HDi, TDCi
producent: PSA, Prenery, Francja
zastosowanie w modelach: Citroën C2, Citroën C3, Citroën XSARA 1.4 HDi, Ford FIESTA, Ford FUSION, Peugeot 206, Peugeot 307, Mazda 2
początek produkcji: 2001 rok
Producenci podają różną moc: od 68 do 70 KM, ale rozbieżności wynikają jedynie z różnych norm definiujących wartość KM - to ten sam silnik. Niebawem na rynku pojawi się zmodernizowana wersja tego motoru z głowicą 16-zaworową i turbosprężarką o zmiennej geometrii. Nowa jednostka napędowa ma moc 92 KM i maksymalny moment 200 Nm. Trafi do Citroënów C2, C3 oraz Peugeotów 107, 1007 i 206.
opinia auto+
Jednostka z klasycznymi rozwiązaniami. Atutem jest niski hałas. Więcej będzie można oczekiwać od wersji wzmocnionej 16V 90 KM.
Dane eksploatacyjne
1.6 HDi, TDCi
producent: PSA, Prenery, Francja
zastosowanie w modelach: Citroën C4, Ford FOCUS C-Max, Peugeot 206, Peugeot 307, Ford FOCUS II, Mazda 3
początek produkcji: 2004 rok
W niektórych modelach ten silnik jest dostępny z filtrem cząstek stałych FAP. W Fordach Fiesta i Fusion oraz niektórych Citroënach i Peugeotach będzie dostępna wersja tej jednostki o mocy zmniejszonej do 90 KM (turbo o stałej geometrii).
opinia auto+
Jednostka nowej generacji z 16-zaworową głowicą, zmiennymi fazami rozrządu i turbosprężarką o zmiennej geometrii. Cechuje ją wysoka kultura pracy i niski hałas przy bardzo dobrych osiągach.
Dane eksploatacyjne
1.5 dCi
producent: Renault, Valladolid, Hiszpania
zastosowanie w modelach: Nissan MICRA, Nissan ALMERA, Renault CLIO, Renault MEGANE
początek produkcji: 2002 rok
Jednostka ma trzy warianty mocy: 65, 82 i 100 KM. Wersja o najwyższej mocy ma turbosprężarkę o zmiennej geometrii i wzmocnione korbowody oraz tłoki.
opinia auto+
Wszystkie silniki tej serii cechuje bardzo niskie zużycie paliwa. Godne polecenia są głównie mocniejsze wersje - najsłabsza zapewnia zaledwie przeciętne osiągi.
Dane eksploatacyjne
1.4 D-4D
producent: Toyota, Valenciennes, Francja
zastosowanie w modelach: Toyota YARIS, Toyota COROLLA, Mini ONE
początek produkcji: 2001 rok
Silnik występuje w dwóch wariantach mocy - 75 KM w Yarisie i Mini oraz 90 KM w Corolli. Wzmocniona wersja ma turbosprężarkę o zmiennej geometrii, obniżony stopień sprężania i podniesione ciśnienie doładowania oraz 6-otworowe wtryskiwacze zamiast 5-strumieniowych.
opinia auto+
Montowany w Yarisie silnik D-4D cechuje bardzo małe zużycie paliwa i jednocześnie dobra kultura pracy. Niski poziom wibracji i hałasu to cechy typowe także dla mocniejszej wersji 90 KM.
Dane eksploatacyjne
1.4 TDI
producent: Volkswagen, Salzgitter, Niemcy
zastosowanie w modelach: Audi A2, Seat IBIZA, Škoda FABIA, VW POLO, VW LUPO
początek produkcji: 1999 rok
Jedyny silnik trzycylindrowy wśród turbodiesli tej wielkości. W Europie Zachodniej dostępne jest lekkie Lupo 3L, które ze zmniejszonym silnikiem 1.2 TDI 61 KM osiąga średnie zużycie paliwa 3 l/100 km, oraz Audi A2 z silnikiem 1.4 TDI o mocy podwyższonej do 90 KM.
opinia auto+
Trzycylindrowa konstrukcja zapewnia dobry moment obrotowy, jednak silnik nie przepada za niskimi obrotami (gorsze wyważenie układu trzech cylindrów).
