GDDKiA odkrywa talent kulinarny? Nie do końca. Bo w tym przypadku pisząc o karpatce, dyrekcja wcale nie ma na myśli ciasta. Tak właśnie nazywana jest maszyna TBM, która właśnie rozpoczęła prace na budowie przeszło 10-kilometrowego fragmentu S19.
Karpatka to coś na kształt mechanicznej dżdżownicy, która zajmuje się drążeniem tuneli drogowych m.in. w zboczach górskich. Maszyna ma 114 metrów długości oraz 15 lub 16 m średnicy. Jej waga sięga 4400 ton. Jeżeli chodzi o napęd, ten pochodzi z 12. silników, z których każdy ma 1 megawat mocy. Pierścień drążący Karpatki waży 440 ton oraz posiada 471 narzędzi służących do wiercenia. Obraca się z prędkością do 2 obrotów na minutę.
Karpatka właśnie pojawiła się na budowie odcinka drogi ekspresowej S19 Rzeszów Południe – Babica. Jej zadanie jest proste. Ma wydrążyć 2-kilometrowy tunel pod wzgórzem Grochowiczna. Przejazd o długości oszacowanej na dokładnie 2255 m będzie się składał z dwóch naw. Każda ma mieć dwa pasy ruchu i jeden pas awaryjny. Dodatkowo nawy zostaną połączone 15. przejściami poprzecznymi oraz przejazdem awaryjnym. Drążenie każdej z naw powinno potrwać jakieś 9 miesięcy. Późniejsze odwrócenie Karpatki, aby mogła ona wydrążyć drugą z naw, potrwa 3 miesiące.
Karpatka drąży tunel, który następnie trzeba obudować. Produkcja tzw. tubingów (ścian tunelu) ma odbywać się w hali prefabrykacji bezpośrednio na placu budowy. 10 tubingów tworzy jeden pierścień. Na obudowę tunelu w Babicy wykorzystanych zostanie przeszło 2230 pierścieni.
Umowa na realizację odcinka drogi ekspresowej S19 Rzeszów Południe – Babica została podpisana w lipcu 2020 r. Prace budowlane rozpoczęły się w kwietniu 2022 r. Ich koszt to 2,2 mld zł. Na tak wysoką sumę składa się w dużej mierze konieczność drążenia tunelu. Choć inwestycja zakłada również postawienie sześciu estakad, dwóch wiaduktów, bezkolizyjnego przejazdu nad linią kolejową, trzech przejść dla zwierząt, jednego przejazdu pod trasą i dwóch Miejsc Obsługi Podróżnych. Elementem realizacji stanie się także pierwsze w województwie podkarpackim Centrum Zarządzania Tunelem.
Droga ekspresowa S19 to kluczowy szlak, który ma skomunikować wschodnią część kraju i połączyć przejście graniczne z Białorusią w Kuźnicy Białostockiej z granicą ze Słowacją w Barwinku. W efekcie S19 stanowi fragment Via Carpatii. Planowana długość tej ekspresówki to 570 km.