Firma Maserati w ciągu stu lat swojej działalności zajmowała się tuningiem, produkcją sportowych bolidów, startami w wyścigach, konstruowaniem silników, a nawet wytwarzaniem osprzętu elektrycznego. W końcu jednak stała się producentem luksusowych aut i robi to z powodzeniem do dzisiaj
Logotyp Maserati Maserati
Początki firmy
Officina Alfieri Maserati powstała pod koniec 1914 r. W jej nazwie znalazło się rodzinne nazwisko oraz imię jednego z braci Maserati. Tak naprawdę było ich sześciu, a pięciu z nich od najmłodszych lat garnęło się do motoryzacji. Carlo startował w wyścigach samochodowych i motocyklowych, a Alfieri, Ernesto, Ettore i Bindo pracowali w liczącej się wówczas na rynku firmie Isotta Fraschini. Tuning aut tej marki stał się pierwszym zajęciem całej piątki w ramach rodzinnego interesu, który zaczęli wspólnie prowadzić.
Maserati Tipo 26
Samochody przerabiano w taki sposób, by mogły startować w zawodach sportowych, zapewniając wysokie lokaty prowadzącym je kierowcom. W połowie lat dwudziestych pojawiło się jednak w Officina Alfieri Maserati zupełnie nowe zamówienie. Złożyła je firma Diatto. Nie chodziło w nim o przeróbki istniejącego modelu, ale o skonstruowanie od podstaw typowo sportowego auta. Bracia Maserati podjęli się tego zadania, bowiem pozwalał na to potencjał intelektualny i technologiczny ich przedsiębiorstwa. Pierwsze w historii Maserati o nazwie Tipo 26 zadebiutowało w 1926 r. na trasie słynnych zawodów Targa Florio. Premierowy start zakończył się zwycięstwem, dowodząc wysokiego poziomu technicznego i ogromnego potencjału twórczego braci Maserati. Tytuł wyścigowego mistrza Włoch przypieczętował decyzję o przyszłości rodzinnego warsztatu założonego w Bolonii. Jego główną działalnością stało się konstruowanie samochodów. Najpierw do sportu, a potem również dla użytkowników chcących jeździć po zwykłych drogach.
Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych o firmie Maserati było już głośno. I to nie tylko za sprawą sukcesów Tipo 26, ale również dzięki wyczynom innych konstrukcji tej marki. W 1929 r. model Tipo V4 z 4-litrowym, 16-cylindrowym silnikiem o mocy 280 KM pokonał dystans 10 km osiągając średnią prędkość 246 km/h, bijąc światowy rekord prędkości. Rok później zwyciężył w wyścigu serii Grand Prix w Trypolisie. Szesnastocylindrowce z Tipo V4 trafiły potem nie tylko do kolejnego modelu V5, ale również do łodzi sportowych. Hrabia Theo Rossi di Montelera dzięki silnikowi Maserati pobił nawet światowy rekord prędkości na wodzie w 1931 r. W tym samym roku Maserati po raz pierwszy pokazało na salonie w Mediolanie samochód do jazdy po zwykłych drogach. Był to model Grand Tourer z nadwoziem zaprojektowanym przez firmę Castagna.
Maserati Tipo V4
Maserati Tipo V4
fot. Herranderssvensson | CC 3.0 | Maserati Tipo V4 po kuracji w Zagato
Sport wyczynowy wymagał wyjątkowo zaawansowanych technologii i poszukiwania rozwiązań, które dawałyby przewagę nad konkurentami. Maserati podejmowało takie wyzwania, czego dowodem były rozrząd z dwoma wałkami w głowicy (DOHC), doładowanie mechanicznymi sprężarkami, hydrauliczne hamulce a prototypowo także przedni napęd. Świetne od strony technicznej samochody jechały od zwycięstwa do zwycięstwa, prowadzone przez takich ówczesnych asów kierownicy jak Tazio Nuvolari i Giuseppe Campari. Modele 6C 34, 8C, 4CM wpisywały się na listy triumfatorów w rozmaitych wyścigach, także tych najbardziej prestiżowych, serii Grand Prix. W klasie 1100 ccm Maserati 4CM ustanowił nowy rekord prędkości.
Ale sukcesy w sporcie nie szły w parze z sukcesami rynkowymi. Problemy finansowe marki były coraz poważniejsze, w końcu bracia Maserati stracili w 1937 r. założone przez siebie przedsiębiorstwo. Przejął je włoski przemysłowiec Adolfo Orsi. Trzech braci, Ernesto, Ettore i Bindo nie straciło jednak kontaktu z firmą. Pozostali w niej przez 10 lat, by zajmować się działem technicznym. Odeszli w 1947 r. i założyli kolejną firmę OSCA. Zanim jednak to się stało mogli świętować wspaniałe osiągnięcia Maserati na kontynencie amerykańskim - dwa zwycięstwa w niezwykle prestiżowym wyścigu Indianapolis 500 (1939 i 1940 r.). W tle tych sukcesów była już jednak wojenna pożoga, która na kilka lat odsunęła na bok sport i szybkie bolidy. Okres wojenny, tak jak dla wielu firm motoryzacyjnych, był odejściem od tradycyjnej działalności. Zakład Maserati, przeniesiony z Bolonii do Modeny, produkował osprzęt elektryczny do samochodów i elektryczne auta użytkowe.
Dwa lata po zakończeniu wojny samochody spod znaku trójzęba, zaprojektowanego przez Mario Maserati, znowu pojawiły się na drogach i torach wyścigowych. Sportowy A6 1500 otrzymał eleganckie nadwozie autorstwa Pininfariny, a jego wyczynowa wersja A6 GCS prowadzona przez Alberto Ascariego od razu odniosła sukces podczas zawodów w Modenie. Prawdziwy rozkwit firmy nastąpił jednak od 1952 r., gdy pracę w Maserati rozpoczął Gioachino Colombo. Doświadczony inżynier, pracujący wcześniej dla Alfy Romeo i Ferrari, był twórcą całej serii udanych wyścigówek (300 S, 450 S). W 1954 r. zadebiutował legendarny 250 F z 6-cylindrowym silnikiem o pojemności 2.5 l. To właśnie w nim Juan Manuel Fangio zdobył w 1957 r. swój piąty tytuł mistrza świata.
Maserati A6GCS 53 Berlinetta
Maserati A6GCS 53 Berlinetta
Maserati 250 F
Maserati 250 F
W latach pięćdziesiątych profil produkcyjny Maserati zaczął się zdecydowanie zmieniać. Firma proponowała coraz więcej samochodów do jazdy po zwykłych drogach. Oczywiście zachowywały one cały czas sportowy styl, przyciągając nabywców znakomitymi osiągami i pięknymi nadwoziami. Projekty zamawiano u najbardziej renomowanych stylistów (Pininfarina, Zagato, Frua). Odejście od sportu przypieczętowała przegrana w ostatnim wyścigu sezonu 1957. Maserati nie zdobyło mistrzostwa świata i rozwiązało zespół fabryczny. Skupiono się na produkcji "cywilnych" aut oraz 12-cylindrowych silników, dostarczanych zespołom Formuły 1 utworzonej w 1950 r. Samochody spod znaku trójzęba wciąż jednak jeździły po torach wyścigowych i wciąż zwyciężały. Jeszcze w latach sześćdziesiątych na dobre imię marki pracowały Tipo 60 i Tipo 61. Ich następca, Tipo 63/64, nie był już tak udany.
Maserati Tipo 60 Birdcage, a za kierownicą Stirling Moss
Zapisany sportową klęską 1957 r. okazał się mimo wszystko bardzo szczęśliwy. Wtedy bowiem powstał model 3500 GT, który przyniósł firmie pierwszy poważny sukces rynkowy. Samochód miał ekskluzywny charakter i wprowadził markę Maserati do motoryzacyjnej elity. Nadwozie firmy Touring osadzono na kratownicowej ramie a z 6-cylindrowego silnika o pojemności 3.5 l, wzorowanego na jednostce wyczynowej, "wyciągnięto" aż 225 KM. Model 3500 GT przyśpieszał od 0 do 100 km/h w 8,7 s i rozpędzał się do 210 km/h. Miał co prawda jeszcze bębnowe hamulce, ale z systemem wspomagania. Ta udana konstrukcja od początku swej rynkowej kariery odbierała klientów firmie Ferrari, a gdy w 1959 r. moc silnika podniesiono do 264 KM, w 1960 r. zastosowano hamulce tarczowe i skrzynię biegów o pięciu przełożeniach a w 1962 r. wprowadzono wtrysk paliwa, zyskała jeszcze większą liczbę fanów. Łączna sprzedaż sięgnęła liczby 1970 sztuk. Mocniejszy, droższy i bardziej luksusowy 5000 GT z silnikiem V8 z 1959 r. nie cieszył się takim powodzeniem.
Maserati lubiło pionierskie wyzwania inżynierskie i w 1963 r. udowodniło to raz jeszcze. W modelu Quattroporte pokazało, że sportowe ambicje może mieć nawet czterodrzwiowa limuzyna. Najszybszy wówczas sedan świata, wzorowany na 5000 GT, miał pod maską silnik V8 o mocy 256 KM (w 1968 r. podwyższoną do 290 KM). Z kolei w modelu Mistral z 1964 r. nowatorska była wielka, gięta tylna szyba. Ala ani Quattroporte, ani Mistral, ani nawet model Mexico z 1966 r. nie zyskały wielkiego uznania. Wygląda na to, że były nie dość ekskluzywne, bo luksusowy i bardzo drogi Ghibli zaprojektowany przez Giorgetto Giugiaro, debiutujący wraz z Mexico w 1966 r., sprzedawał się znacznie lepiej. Miał silnik V8 o mocy 335 KM, w którym szeroko wykorzystano aluminium. Osiągał prędkość 280 km/h. Chociaż był droższy legendarnych Lamborhini Miura i Ferrari Daytona trafił w ręce aż 1250 nabywców.
Od końca lat sześćdziesiątych zaczęła się własnościowa karuzela wokół firmy Maserati, która do tego momentu tylko jeden raz zmieniła właściciela na przestrzeni 54 lat. W 1968 r. stała się własnością Citroena. Francuska firma nie miała żadnego doświadczenia z najlepszymi samochodami sportowymi i nowatorskimi konstrukcjami samochodowymi. Wraz z przejęciem Maserati zdobyła wiedzę o nowoczesnych technologiach. Już w 1970 r. zadebiutował ekskluzywny Citroen SM z włoskim silnikiem V6. Ta sama jednostka napędowa znalazła się później w Maserati Merak (1972 r.). Rok wcześniej, bo w 1971 r. premierę miał Maserati Bora, pierwsze auto spod znaku trójzęba z samonośnym nadwoziem i silnikiem montowanym centralnie w aucie przeznaczonym do jazdy po drogach publicznych. W tamtym czasie projekty nadwozi tworzyli dla Maserati Giugiaro (Bora i Merak) oraz Bertone (Khamsin z 1974 r.)
Maserati Bora
Maserati Bora
Maserati Bora
Maserati Merak
Maserati Khamsin
Maserati Khamsin
Citroen kontrolował firmę Maserati zaledwie 7 lat. W 1975 r. ogłoszono upadłość włoskiej firmy, ale już po roku została ona kupiona przez wytwórnię De Tomaso. Trafiło do niej 30 % udziałów, resztę przejęła agencja rządowa GEPI. To był trudny okres kryzysu paliwowego w motoryzacji, kiepski czas dla sportowych bolidów z potężnymi silnikami. Ale De Tomaso nie traciło wiary. Wskrzesiło przede wszystkim model Quattroporte, którego produkcję zakończono w 1969 r. Projekt drugiej generacji tego auta co prawda opracował Citroen w 1974 r. (płyta podłogowa Citroena SM, nadwozie Bertone, 3-litrowy silnik V6), ale przedsięwzięcie zakończono zmontowaniem tylko kilkunastu egzemplarzy przedprodukcyjnych. Zupełnie nowa, trzecia generacja Quattroporte, stworzona już pod skrzydłami De Tomaso, została pokazana w 1976 r. Kryzys paliwowy odchodził już w zapomnienie i pod maskę flagowego modelu wrócił widlasty ośmiocylindrowiec. Bardzo udane nadwozie wyszło spod ręki Giugiaro. Sprzedaż szła zaskakująco dobrze i sięgnęła prawie 2200 sztuk. Nowym sportowym sedanem Maserati jeździli liczni włoscy politycy, na czele z prezydentem Sandro Pertinim.
Maserati Quattroporte III
Maserati Quattroporte III
Maserati Quattroporte III
Maserati Quattroporte III
Plak Practical Line - pianka do nabłyszczania opon
Turtle Wax Extreme żel do konserwacji opon
Turtle Wax Tyre Dressing - do nabłyszczania i konserwacji opon
Okres od połowy lat siedemdziesiątych aż do początków lat dziewięćdziesiątych był chyba najmniej interesujący w historii Maserati. W 1976 r. debiutował model Kyalami, raczej chłodno przyjęty przez rynek. W 1981 r. firma błysnęła kolejną nowinką techniczną w postaci podwójnego turbodoładowania w modelu Biturbo. Jednocześnie jednak postawiono na masowość produkcji, co w praktyce oznaczało ok. 6000 szt rocznie. A to odbiło się na jakości. Rzeczywiście nigdy nie produkowano Maserati tak masowo, ale też nigdy nie były one tak awaryjne i mało trwałe. Biturbo było bazą dla kolejnych modeli Karif z 1988 r. i Shamal z 1989 r.
De Tomaso zarządzało firmą Maserati znacznie dłużej niż Citroen, bo aż 17 lat. W 1993 r. jej nowym właścicielem stał się koncern Fiat. Dopiero po tym fakcie można mówić o prawdziwym rozkwicie firmy, wynikającym zapewne z odpowiedniego dofinansowania. Zaledwie rok trzeba było czekać na czwartą generację Quattroporte, która pozostała w produkcji 16 lat i znalazła 2800 nabywców.
Maserati Quattroporte IV
Maserati Quattroporte IV
Kolejnym sukcesem okazał się model 3200 GT z 1998 r., którego sprzedaż sięgnęła 12 600 egzemplarzy. Wielkim wydarzeniem w 1997 r. było przekazanie marki Maserati w ręce Ferrari. Najpierw w grę wchodziło jedynie zarządzanie, ale po dwóch latach Ferrari stało się w końcu właścicielem "trójzęba". Już w 2004 r. pokazano światu model MC 12, zbudowany na bazie Ferrari Enzo, z silnikiem V12 o mocy 630 KM. Samochód przygotowano z myślą o startach w wyścigach serii FIA GT. Bez problemu sprzedano 50 zmontowanych egzemplarzy, choć cena każdego z nich wynosiła 600 000 Euro.
Pod rządami Ferrari do produkcji weszła najpierw piąta (2004-2012) a potem szósta generacja Quattroporte, wytwarzana od 2012 r. W sportowym sedanie montuje się dzisiaj silniki V6, ale współczesne technologie pozwalają by osiągały moc aż 410 KM. W najmocniejszej wersji wciąż jest jednak silnik V8 o mocy 530 KM. Obecna oferta to również modele Ghibli z czterodrzwiowym nadwoziem, coupe Granturismo oraz otwarte Grancabrio. Tylko cztery modele, za to z samego szczytu samochodowej hierarchii, na którym mimo wielu zawirowań Maserati pozostaje od 100 lat.
Maserati Tipo V4
Maserati Tipo V4
fot. Herranderssvensson | CC 3.0 | Maserati Tipo V4 po kuracji w Zagato
Maserati 6C-34
Maserati 4CM
