Lewa stopa wolna

Auto ze skrzynią biegów... automatyczną, sekwencyjną, bezstopniową. Sprawdź, ile kosztuje taki pojazd, czy warto go kupić i które z wymienionych rozwiązań jest najlepsze.

Ktoś zapytany, czym różnią się auta produkowane na rynek amerykański od tych, którymi jeżdżą Europejczycy, najczęściej odpowiada, że zmianą biegów - lewa stopa kierowcy jest wolna. W Stanach Zjednoczonych faktycznie trudno znaleźć samochód z ręczną skrzynią, u nas natomiast auto bez pedału sprzęgła, z przekładnią automatyczną to właśnie rarytas. Które rozwiązanie jest lepsze? Każde ma swoich zwolenników. Jedno wydaje się pewne - jeśli zasada działania większości przekładni ręcznych jest taka sama, to o automatach nie można już tego powiedzieć.

Automatyczna

Typową skrzynią automatyczną, która rozpowszechniła się po drugiej wojnie światowej najpierw w Ameryce, jest konstrukcja składająca się z przekładni hydrokinetycznej i zespołu przekładni planetarnych. W samochodzie wyposażonym w automat rolę sprzęgła przejmuje przekładnia hydrokinetyczna. Jak jest zbudowana i na czym polega jej działanie? W dużym uproszczeniu składa się ona z dwóch "misek" z łopatkami zwróconych ku sobie i szczelnie wypełnionych specjalnym olejem. Podczas pracy silnika na biegu jałowym wirowanie cieczy pomiędzy nimi jest na tyle małe,

że samochód stoi w miejscu, natomiast po dodaniu gazu krążący olej zaczyna przekazywać siłę napędową z jednej "miski" do drugiej. Zastosowane w skrzyni automatycznej przekładnie planetarne są w stanie zmieniać przełożenie (bieg) bez konieczności wysprzęglania, czyli pod obciążeniem. Klasyczna skrzynia automatyczna pozwala więc na płynne ruszanie po dodaniu gazu i nie potrzebuje sprzęgła do przełączania biegów.

Kiedyś produkowano skrzynie automatyczne o trzech przełożeniach, obecnie - z pięcioma, sześcioma, a czasami nawet siedmioma. Jak się to ma do manualnej? Przyjmuje się, że sześciobiegowy automat odpowiada swoimi możliwościami (zakresem przełożeń) skrzyni ręcznej o siedmiu przełożeniach. A to za sprawą przekładni hydrokinetycznej, która zwiększa moment obrotowy silnika. W nowoczesnych konstrukcjach skomplikowany układ zaworków hydraulicznych, które odpowiadały za przełączanie biegów, rozbudowano o elektronikę. To ona sprawia, że przekładnia może "nauczyć się" stylu jazdy kierowcy, a także dopasować tryb pracy do jego upodobań, np. jazdy dynamicznej lub oszczędnej. Możliwe jest też wprowadzenie opcji ręcznego wyboru przełożeń.

Zautomatyzowana

Produkcja pełnych automatów jest stosunkowo droga. Stąd idea skrzyń zautomatyzowanych, które rozpowszechniły się w tańszych samochodach. Kierowca ma wtedy do wyboru tryb pracy ręcznej, z sekwencyjną zmianą przełożeń lub w pełni automatycznej. Choć konstrukcję przekładni oparto na budowie tradycyjnej skrzyni manualnej, w pojeździe nie znajdziesz pedału sprzęgła. Zmiana biegów oraz wysprzęglanie realizowane są poprzez specjalne siłowniki sterowane komputerem. Niestety, takie rozwiązanie ma wady. Najpoważniejsza to długi czas przełączania biegów. Auta z przekładnią zautomatyzowaną nie można pochwalić za przyspieszenie - wyraźnie gorsze od wersji z manualną. Zdarza się jednak, że pracuje ona równie sprawnie jak manualna, np. sportowa odmiana SMG (stosowana przez BMW) bądź automaty montowane w Ferrari.

Bezstopniowa CVT

Zasada działania skrzyń bezstopniowych CVT (Continuously Variable Transmission) wydaje się prosta. Napęd z jednego wałka na drugi jest przenoszony za pomocą wyprofilowanego pasa współpracującego z dwoma kołami pasowymi. Koła składają się z dwóch stożkowych części, które rozsuwając się, zwiększają lub zmniejszają swoją średnicę, co powoduje zmianę przełożenia. Takie rozwiązanie znajdziesz np. w Nissanie Primerze, Audi A6 czy Oplu Vectrze. Choć CVT cieszy się większą popularnością w japońskiej motoryzacji niż europejskiej, to z roku na rok również

na Starym Kontynencie zdobywa zwolenników. I mimo że nie jest to najtańsza propozycja, zalety bezstopniowej zmiany przełożeń (m.in. optymalny ich dobór, zwarta i lekka konstrukcja skrzyni) docenia coraz więcej firm produkujących samochody.

Standard jutra

Jaka będzie przyszłość automatycznych skrzyń biegów? W popularnych autach na pewno nadal montowane będą tanie skrzynie sekwencyjne z możliwością włączenia automatycznego trybu pracy, a w drogich - tradycyjne przekładnie automatyczne lub CVT. Jedno jest pewne - wraz z początkiem ery silników elektrycznych skrzynie biegów nie będą już w ogóle potrzebne.

Copyright © Agora SA