Gaz, benzyna czy olej napędowy

Pewnie dziesiątki razy słyszałeś, jak to dobrze mieć auto na gaz. Tanio, że aż miło. Ale czy na pewno instalacja gazowa jest najlepszym rozwiązaniem? Przetestowaliśmy cztery wersje Fiata Multipli - na gaz ziemny, LPG, benzynę i olej napędowy.

Twoje auto/TEST PORÓWNAWCZY

Wydatki na paliwo to bez wątpienia najważniejszy element kosztów eksploatacji samochodu. Benzyna jest najdroższa. Jeśli chcesz zaoszczędzić, masz do wyboru dwie drogi - albo zamiast auta benzynowego kupić diesla, albo przystosować silnik do napędzania gazem LPG. Być może już niedługo rozpowszechni się jeszcze jeden rodzaj paliwa - gaz ziemny. Jest tani, a jego złoża wystarczą co najmniej na 100 lat.

Jeszcze do niedawna wielu kierowców nawet nie rozważało zamiany samochodu z silnikiem benzynowym na wersję z dieslem. Powodem były gorsze osiągi i dużo niższa kultura pracy jednostek wysokoprężnych. Jednak nowoczesne turbodiesle tak dopracowano, że mało który benzyniak jest w stanie im dorównać. Są mocne, a do tego oszczędne. Mają tylko jedną wadę - kosztują dużo więcej niż wersje z silnikami benzynowymi o podobnej mocy. Z drugiej strony dla kogoś, kto już ma samochód napędzany benzyną i nie chce go wymieniać, kupno diesla jest niedorzeczne. Pozostaje wtedy inne rozwiązanie, czyli przystosowanie posiadanego silnika iskrowego do zasilania gazem, co jest stosunkowo prostą operacją i pozwala zaoszczędzać sporo pieniędzy przy każdej wizycie na stacji benzynowej. Wystarczy, że zostawisz auto na jeden dzień w warsztacie i gotowe. Ale czy LPG to rzeczywiście złoty środek?

Ile kosztuje instalacja gazowa

Niska cena gazu w porównaniu z kosztami zakupu benzyny lub ropy kusi wielu kierowców. Nowego auta z fabrycznie zamotowaną instalacją gazową praktycznie nie można już kupić. Do niedawna auta takie sprzedawał Peugeot (model 406) oraz Fiat (Multipla). Instalację trzeba więc zamontować w specjalistycznym warsztacie. Jednak zanim się na to zdecydujesz, zdaj sobie sprawę, że zazwyczaj powoduje to utratę gwarancji na silnik i cały jego osprzęt - z wyjątkiem kilku marek (Daewoo, Fiat, Opel, Toyota), które proponują wykonanie takiej usługi w autoryzowanych serwisach.

Jeżeli już zdecydujesz się na przeróbkę auta, zrób wywiad wśród znajomych, pytając o dobre warsztaty. Tak już jest, że jedni mechanicy potrafią tę samą instalację zamontować prawidłowo, a po innych bez przerwy trzeba będzie coś poprawiać. Cena instalacji zależy nie tylko od warsztatu (warto poszukać mechaników w mniejszych miejscowościach), ale przede wszystkim od rodzaju instalacji oraz jej producenta. Najtańsza jest oczywiście instalacja gazowa do aut z silnikami gaźnikowymi - od 1000 do 1500 zł. W wypadku najprostszych instalacji do samochodów z wtryskiem ceny kształtują się w granicach 2000-2500 zł. Od pewnego czasu te koszty nieco wzrosły, gdyż ustawodawca wymusił zastosowanie we wszystkich nowoinstalowanych układach podawania gazu specjalnego komputera kontrolującego skład mieszanki (chodzi o zminimalizowanie emisji substancji szkodliwych dla środowiska). Nowoczesne instalacje LPG podające gaz wielopunktowo kosztują co najmniej 4 tys. zł, a najwyższej klasy układy wielopunktowego wtrysku gazu w postaci silnie sprężonej (płynnej) to już wydatek 7-10 tys. zł.

Tak jak pozostałe podzespoły auta, instalacje gazowe wymagają przeglądów (wymiana filtrów, regulacje, czyszczenie, konserwacja). Jeżeli wszystko działa poprawnie, wykonuje się je co 10-15 tys. km. Koszt przeglądu to zwykle około 30 zł.

Cztery paliwa w praktyce

Kiedy liczysz koszty eksploatacji, na papierze wszystko wygląda przejrzyście. Ale jak w praktyce sprawują się samochody zasilane różnymi rodzajami paliwa? Przetestowaliśmy Fiata Multiplę z silnikami: benzynowym, na gaz LPG i ziemny oraz wysokoprężnym. Już po krótkiej przejażdżce każdą z wersji Multipli dało się zauważyć, że największe różnice występują pomiędzy jednostką dieslowską a pozostałymi.

Co wybrać?

Silnik wysokoprężny, choć tani w eksploatacji i zapewniający najlepsze osiągi, wymaga zainwestowania największej sumy przy zakupie auta. Różnica cen między samochodem benzynowym i dieslem zwraca się po przejechaniu około 60 tys. km, a nie można zapominać, że w wypadku modeli innych marek dysproporcja kosztów zakupu jest znacznie większa i wtedy inwestycja może zwrócić się na przykład po 100 tys. km.

Samochód z instalacją gazową polecamy osobom, którym zależy przede wszystkim na niskich kosztach użytkowania. Jazda takim autem jest najtańsza (w wypadku Fiata Multipli wydatek na instalację zwraca się po 40 tys. km), ale też nie można zapominać o wadach, jakie pociąga za sobą to rozwiązanie. Przede wszystkim po zamontowaniu butli traci się sporą część przestrzeni bagażowej. Jeśli natomiast zainstalujesz małą butlę, zmniejszy się zasięg samochodu. Warto także pamiętać o tym, że wprawdzie w naszym kraju liczba stacji sprzedających gaz jest ogromna, ale poza Polską tylko we Włoszech i Holandii łatwo znajdziesz punkty dystrybucji gazu LPG. Poza tym auto zasilane tym rodzajem paliwa ma nieco mniejszą moc, co zauważa się choćby podczas jazdy z dużą prędkością - samochód staje się mniej sprawny przy wyprzedzaniu.

Instalacja na gaz ziemny to na razie bardzo rzadko spotykane rozwiązanie. Koszty użytkowania są porównywalne z LPG, ale liczba miejsc, w których można zatankować gaz ziemny, jest znikoma. Nie da się też pominąć spadku osiągów samochodu, który zachowuje się znacznie bardziej ospale niż napędzany benzyną czy LPG, o turbodieslu nawet nie wspominając.

Turbodiesel

Dzięki doładowaniu zapewnia najlepsze osiągi - dobre przyspieszenie i rewelacyjną elastyczność. Do 100 km/h auto z silnikiem wysokoprężnym rozpędzało się najszybciej z testowanych. Zasadniczymi mankamentami są nieco większy hałas i wyraźniej odczuwalne drgania. Rewelacyjnie wypada zużycie paliwa - średnio 6,6 l/100 km. Oznacza to, że przejazd 100 km kosztuje cię 18,5 zł.

Silnik benzynowy

Charakteryzuje się osiągami nieco gorszymi niż diesel. Multipla z silnikiem benzynowym spala średnio 8,6 l/100 km. Przejechanie dystansu 100 km będzie cię kosztowało już ponad 30 zł. Jednak to, że na samochód trzeba wyłożyć podczas zakupu najmniejszą sumę, robi swoje - auta z jednostkami benzynowymi są i jeszcze przez pewien czas będą najchętniej kupowanymi wersjami.

Instalacja gazowa LPG

Wyposażone w nią auto ma niższą moc i traci podczas prób przyspieszeń przy dużych prędkościach. O ile podczas rozpędzania do 100 km/h jest gorsze o 0,9 s od benzynowego i o 4,0 s od diesla, o tyle do 120 km/h przyspiesza odpowiednio o 3,3 i 4,8 s wolniej. Test elastyczności również wypada gorzej - o 3,7 i 3,9 s (80-100 km/h na V biegu). W ruchu miejskim taki samochód radzi sobie więc nieźle, jednak na trasie przy dużych prędkościach Multipli na gaz LPG zaczyna brakować tchu. Rekompensatą jest koszt przejazdu 100 km, który przy średnim zużyciu 11 l/100 km wynosi tylko 14 zł. To sprawia, że wydatek na zakup i montaż urządzenia zwraca się w krótkim czasie.

Instalacja na gaz ziemny

Multipla z fabryczną instalacją na gaz ziemny radzi sobie najgorzej. Niska wartość opałowa tego paliwa sprawia, że samochód rozpędza się wolniej niż pozostałe. W przyspieszaniu 0-100 km/h jest o 2,5 s gorszy niż benzyniak i o 4,6 niż diesel, a w próbie elastyczności od 80 do 100 km/h na piątym biegu traci do benzynowego 7,7 s, a do odmiany wysokoprężnej - 7,9 s. Niska kaloryczność gazu ziemnego powoduje też, że silnik zużywa go więcej - średnio 13,4 m3/100 km. Jednak biorąc pod uwagę cenę gazu ziemnego (1,05 zł za m3), koszt przejechania 100 km to zaledwie 14 zł, czyli tyle samo, co w wypadku auta zasilanego gazem LPG. Kulturą pracy motor napędzany gazem przypomina jednostki benzynowe.

Dlaczego nie metan?

Alternatywą cenową dla gazu LPG wydaje się zastosowanie do napędu samochodów bardzo powszechnego gazu ziemnego (metan), ale okazuje się, że nie jest on w stanie zdobyć takiej popularności jak propan-butan (LPG). Bez odpowiedniej sieci sprzedaży rozwiązanie to jest raczej ciekawostką niż konkurencją dla LPG. Jak dotąd na naszym rynku jedynie Fiat próbował sprzedawać Multiple z instalacją na gaz ziemny

Gdy zdecydujesz się na gaz

Nie zakładaj instalacji gazowej na własną rękę, tylko w wyspecjalizowanym (najlepiej autoryzowanym) warsztacie

Z zaświadczeniem z warsztatu musisz udać się do wydziału komunikacji. Uwaga: pierwsze badanie diagnostyczne w wypadku nowego auta trzeba wykonać po trzech latach, natomiast jeśli zamontujesz instalację gazową - to już po roku! Koszt badania technicznego auta na gaz to 155 zł (benzynowego - 92 zł)

Jeśli samochód jest na gwarancji, to przed założeniem instalacji gazowej upewnij się, czy po jej założeniu będzie ona nadal honorowana we wszystkich autoryzowanych warsztatach twojej marki. Zdarza się bowiem, że po zamontowaniu gazu gwarancja na auto będzie ważna tylko w tej ASO, która dokonała montażu instalacji

* * *

GAZ A TRWAŁOŚĆ SILNIKA

Przy okazji każdej dyskusji o autach na gaz powraca temat szkodliwego wpływu takiego paliwa na silnik. Jak to jest naprawdę? Otóż szkodliwość gazu może polegać na tym, że - w odróżnieniu od tradycyjnego paliwa - nie osiada na takich elementach jak gniazda zaworowe czy zawory (1) i nie wytwarza powłoki zabezpieczającej te elementy przez erozją. Jednak problem ten w głównej mierze dotyczy bardzo starych silników, nieprzystosowanych do spalania benzyny bezołowiowej. Praktycznie we wszystkich autach produkowanych od połowy lat osiemdziesiątych można stosować tego typu paliwo, a gaz w zasadzie nie szkodzi silnikom. W zasadzie - gdyż pozostaje jeden nierozwiązany problem: mieszanka gazu i powietrza w kolektorze dolotowym jest bardzo wybuchowa i w razie cofnięcia się płomienia z cylindra potrafi dać upust swej energii, czasami niszcząc nieodwracalnie kolektor dolotowy (2), obudowę filtra, przepływomierz itp. Aby temu zapobiec, szczególnie w samochodach z plastikowym kolektorem dolotowym, stosuje się specjalne klapki, które w razie nagłego wzrostu ciśnienia otwierają się i wypuszczają wybuchającą mieszankę na zewnątrz.

* * *

Auto na gaz - to proste

Zwykła benzyna spala się w silniku po odparowaniu jako gaz, a nie w formie płynnej.

Nic nie stoi więc na przeszkodzie, żeby silnik zasilać gazem z butli. Od kiedy akcyza powoduje, że jest on trzykrotnie tańszy od benzyny, rozwiązanie to staje się coraz popularniejsze.

Gaz LPG do zasilania aut zaczęto powszechnie stosować kilkanaście lat temu, kiedy na rynku królowały samochody gaźnikowe. Siłą rzeczy instalacja gazowa była więc dość prosta. W miarę pojawiania się aut z wtryskiem instalacje poddawano odpowiednim modyfikacjom. Nadal jednak pozostały to dość prymitywne układy z centralnym podawaniem gazu do kolektora. Nierównomierny rozkład mieszanki, odparowywanie gazu w kolektorze przed dotarciem do cylindrów czy niemożność wyregulowania optymalnego składu mieszanki powodują, że samo-chód ma mniejszą moc niż benzynowy (zwykle o kilkanaście procent) i spala kilka litrów więcej gazu niż benzyny.

Osiągi poprawiły się, gdy na rynku zaczęły się pojawiać doskonalsze instalacje, w których gaz podawany jest wielopunktowo specjalnymi przewodami do poszczególnych odnóg kolektora dolotowego. Unika się dzięki temu problemów z dławieniem silnika, spadkiem mocy, a dzięki zaawansowanemu sterowaniu - także z jego rozregulowaniem. Zwykle auto jest prawie niezauważalnie wolniejsze od benzynowego i zużywa mniej gazu. Problemem wydaje się tu cena - często ponad dwukrotnie wyższa niż w wypadku instalacji starszego typu (ok. 4-6 tys. zł).

Najnowsze modele instalacji gazowych to układy z tzw. wtryskiem płynnego gazu - gaz przy wylocie z butli nie rozpręża się w reduktorze, lecz wędruje w formie płynnej, sprężonej, do specjalnych wtryskiwaczy.

Skład mieszanki jest regulowany, podobnie jak w układzie wtrysku benzyny, poprzez odpowiednie sterowanie wtryskiwaczami przez komputer. Instalacje takie zapewniają praktycznie identyczną moc jak silniki benzynowe i nie sprawiają kłopotów eksploatacyjnych. Niestety, są dużo droższe od pozostałych. Ich cena to 7-10 tys. zł.

Copyright © Agora SA